Zapalenie rozcięgna podeszwowego – co o nim wiemy?

Rozcięgno podeszwowe to mocna, włóknista struktura przypominająca taśmę. Stanowi ono silne mechaniczne połączenie między piętą a palcami stóp. Tworzy część powięzi głębokiej spodniej części stopy, odpowiadając za kształt jej łuku podłużnego i poprzecznego.  Można ją podzielić na trzy pasma – przyśrodkowe, boczne i centralne. Powięź podeszwowa działa jak trampolina albo cięciwa łuku, który podtrzymuje łuk stopy i uniemożliwia kościom rozsunięcie się na boki pod wpływem ciężaru ciała.

Czym jest zapalenie rozcięgna podeszwowego?

Zapalenie powięzi podeszwowej to schorzenie popularne nie tylko wśród osób czynnie uprawiających sport – zwłaszcza biegaczy, którzy kiedyś ulegli urazom, ale najczęściej dotyka osoby (częściej kobiety) w średnim wieku prowadzące siedzący lub stojący tryb życia. Proces ten może nasilać się podczas starzenia się.

Przyczyny zapalenia rozcięgna podeszwowego

Patogeneza zapalenia powięzi podeszwowej nie jest znana. Najczęstszymi objawami tego schorzenia są różne poziomy zmian degeneracyjnych kolagenu, którym towarzyszy postrzępione ułożenie włókien (mikrourazy), galaretowate zwyrodnienia i rozrost fibroblastów naczyń. Zmiany degeneracyjne w ścięgnie przechodzą przez szereg ostrych i przewlekłych faz zapalnych, zanim dojdzie do pełnego procesu zapalnego. Przyczyną zbyt silnego napięcia rozcięgna może być zbyt silne napięcie łydki. Do przeciążenia dochodzi najczęściej przy stopie płaskiej z obniżonym łukiem podłużnym, przy nadmiernej koślawości pięty i nadmiernej supinacji przodostopia.

Nie jest również w pełni znany mechanizm prowadzący do powstania zmian degeneracyjnych powięzi podeszwowej. Wiek, masa ciała (BMI), typ stopy, właściwości poduszki amortyzującej pięty, kształt przyśrodkowego łuku stopy i zakres ruchu w stawie skokowym, obciążenie śródstopia i powstałe siły napięciowe działające na piętę, twarde obuwie, praca w pozycji stojącej to czynniki sprzyjające temu schorzeniu. Do przyczyn mogą także należeć przeciążenia wyższych partii ciała, które mają wpływ na najsłabsze ogniwo, w tym przypadku rozcięgno podeszwowe. Do tej dolegliwości może się przyczyniać  stopa wydrążona, nadmierna pronacja stopy lub  zbyt mała elastyczność ścięgna Achillesa.

Po 40. roku życia tkanka tłuszczowa, która znajduje się na pięcie, ulega stopniowemu zanikowi, zmniejszając swoje właściwości amortyzacyjne i słabiej chroni guz piętowy przed urazami i przeciążeniami.

Zmiany degeneracyjne powięzi mogą zdarzyć się w urazach powstałych na skutek zbyt częstego i intensywnego napięcia w okolicach krążka międzykręgowego, więzadeł krzyżowych kolana, ścięgnie Achillesa i w ścięgnach stożka rotatorów.

Rozcięgno podeszwowe – objawy

Objawami zapalenia powięzi podeszwowej jest ból zlokalizowany w dolno-przyśrodkowej części pięty, którego nasilenie początkowo zmniejsza się podczas chodzenia. Typowy dla tego schorzenia ból to guzek przyśrodkowy kości piętowej, tam gdzie przyczepia się powięź podeszwowa, rozchodzący się wzdłuż powięzi. W celu zdiagnozowania zapalenia powięzi, najlepiej wykonać badanie ultrasonograficzne, które określi zarówno jej stan, jak i grubość tkanek. Zginanie grzbietowe stopy albo palucha jednocześnie obciąża także inne struktury stopy. Nie jest więc wiarygodnym potwierdzeniem, że mamy do czynienia akurat z zapaleniem rozcięgna podeszwowego.

Ostroga piętowa – czym jest i jak sobie z nią radzić?

Długo utrzymujący się dysbalans powięzi może skutkować wytworzeniem się ostrogi piętowej, czyli kostnej narośli skierowanej do przodostopia. Jest to naturalna forma kompensacji organizmu, charakteryzująca się poczuciem „kamienia w bucie”.  Sama ostroga nie musi boleć, jest jednak nieprzyjemna w odczuciu. Bliskość źródła minerałów, jakim jest przyczep kostny, powoduje istotne zwiększenie prawdopodobieństwa mineralizacji blizny tworzącej się jako proces naprawczy w miejscu mikrouszkodzeń. Ukształtowanie i lokalizacja ostróg piętowych odpowiada z całą pewnością strefie przyczepu ścięgna mięśnia zginacza palców krótkiego.

Dobre efekty leczenia ostrogi piętowej i rozcięgna podeszwowego daje fala uderzeniowa, rolfing, rozluźnianie mięśniowo-powięziowe, techniki inhibicji i FDM oraz fala uderzeniowa. Dobrze jest również wspomagać się rolowaniem piłką tenisową lub wałkiem. Należy również wzmocnić mięśnie strzałkowe i mięsień piszczelowy tylny, które będą utrzymywały stopę (zwłaszcza pronującą) w prawidłowym ustawieniu. W tym celu wykonuje się ćwiczenia równoważne na poduszkach rehabilitacyjnych lub krążkach równoważnych. Oprócz ćwiczeń można wspomóc się również kinesiology tapingiem.

Zajrzyj do książek:

„Rozluźnianie mięśniowo – powięziowe” – Carol J.Manheim , wyd. WSEiT 2011 r.

“Powięź – badanie, profilaktyka i terapia dysfunkcji sieci powięziowej”, red. R.Schleip, wyd. Elsevier 2014 r.