Ile razy słyszałeś „wyprostuj się”, „nie siedź krzywo”? Gimnastyka korekcyjna, zmora podstawówki albo zwolnienie z WF, bo krzywy kręgosłup… Znasz to? Dlaczego tak się dzieje, że jedni mają proste plecy, a inni nie? Jaka jest rola powięzi w skoliozie i jak wpływa ona na kręgosłup?
Skolioza – przyczyny powstania
Antyczna greka znalazła słowo skolios – „krzywy” i zastosowała je do określenia skoliozy, czyli spłaszczenia kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej, które w płaszczyźnie czołowej powodują boczne wygięcie kręgosłupa z jego jednoczesną rotacją. Aby równowaga ciała została zachowana, tworzy się kompensacja w postaci łuków po przeciwnej stronie, których celem jest utrzymanie równowagi ciała. Przyczyna powstania skoliozy zawsze istnieje, tylko niestety niełatwo ją znaleźć. Skoliotyczny kręgosłup w okresie dojrzewania u dziewczynek pojawia się w 2,22% i występuje czterokrotnie częściej w porównaniu z chłopcami.
Schorzenie to może mieć nie tylko podłoże genetyczne, związane ze zmianami w centralnym układzie nerwowym, ale również może być następstwem niejednolitego tempa rośnięcia samego kręgu, w którym obserwuje się przyspieszony wzrost trzonu w stosunku do łuku kręgowego. Przednia część kręgu jest wyższa w stosunku do tylnej i w ten sposób zmienia się kształt kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej, polegający na spłaszczeniu kifozy piersiowej. Następstwem tego jest jest boczne wygięcie kręgosłupa z jednoczesną rotacją kręgu.
Przyczynę skoliozy można również upatrywać we współzależności pomiędzy wzrostem kręgu i rdzenia kręgowego, a także w psychosomatyce – dzieci zestresowane, niepewne, nie wierzące w siebie mogą utrwalać niewłaściwe wzorce posturalne.
Rola powięzi w skoliozie
System powięziowy u młodych osób dotkniętych skoliozą zawiera elementy kurczliwe w obrębie powięzi – są one zależne od danej osoby. Na zdolności kurczenia się powięzi ma wpływ zwiększona aktywność ruchowa. Wspomaganie napięcie mięśniowe przez dłuższy czas może być utrzymywane godzinami, w tym układzie powięziom można przypisać rolę stabilizującą kręgosłup. Zewnętrzna warstwa powięzi głębokiej kończyn jest zaopatrzona w nerwy i naczynia krwionośne, a manipulacje głębokiej powięzi w górnym odcinku kręgosłupa wykazały ich wpływ na wegetatywny układ nerwowy. Jeśli tkanka jest stale rozciągnięta, to mamy wtedy do czynienia z jej zniekształceniem i po pewnym czasie spada jej napięcie. Tkanka łączna może ograniczać ruchomość, pojawia się jej asymetria. Z jednej strony tkanki łączne przesuwają się w płaszczyźnie czołowej, tym samym wywołując siły skręcające, a na skutek tego pojawia się tendencja do zmian strukturalnych.
Skolioza a narządy wewnętrzne
Najczęstsze skoliozy to te prawostronne i występujące w odcinku piersiowym. W ocenie takiej postawy bierze się pod uwagę asymetryczne napięcia powięzi i przepony, a dzięki temu łatwo zrozumieć mechanizm działania odchylenia od normy w obrębie narządów ruchu. Istnieje bowiem związek pomiędzy położeniem a działaniem zstępującej części aorty na wysokości Th 5-8 a skłonnością do prawostronnej rotacji kręgosłupa. Więzadła otrzewnowe składają się z dwóch płatów, które częściowo posiadają funkcje stabilizujące. Ponieważ pasma powięziowe znajdujące się wewnątrz narządów rozciągają się w obrębie całego tułowia, to każde patologiczne napięcie może się rozprzestrzeniać przez ten system powięziowy. Przykładem tego może być patologiczne napięcie w obrębie wątroby, które będzie wywierać wpływ na ustawienie kręgosłupa szyjnego, piersiowego i żeber.
Wątroba połączona jest z przeponą przez pole nagie za pomocą więzadła sierpowatego, więzadeł trójkątnych oraz więzadła wieńcowego. Więzadło sierpowate jest o tyle ważne, że ciągnie się przez pępek aż do pęcherza moczowego i w ten sposób powięziowo wiąże go z przeponą. Podczas spokojnego oddychania przepona ściska narządy wewnętrzne, co wywołuje swego rodzaju kompresję. Jeśli jakiś narząd z powodu utraty napięcia ma tendencję do opadania, to wywołuje to działanie stymulujące na przeponę i zwrotnie wpływa to na ten narząd – tego powodu dochodzi do asymetrii przepony, która ma działanie stabilizujące tułów. Bezpośredni wpływ na postawę i ruch przepona wywiera przez swoje połączenie z kręgosłupem lędźwiowym, bowiem w części przyczepia się do tego odcinka kręgosłupa.
Wpływ wątroby na skoliozę
Wątroba powiązana jest z kręgami piersiowymi Th8 – Th10. Pacjenci z restrykcją dotyczącą wątroby, jaką obserwuje się w wadliwej postawie skoliotycznej, są lekko zgięci do przodu i w prawo, by zmniejszyć napięcie torebki wątroby. Dysfunkcja wątroby ogranicza ruchomość żebrowo-kręgową i wrażliwość na ucisk od 7 do 10 żebra.
Gdzie leżą przyczyny asymetrycznych napięć powięzi?
Niektóre powięzi pełnią szczególną rolę w czynnościach posturalnych. Dotyczy to powięzi podeszwowej, lędźwiowo-piersiowej, powięzi pośladkowej i powięzi szyjnej. W reakcji na działanie sił napinających dochodzi w powięzi do zgrubień, które z kolei wpływają na strukturę i czynność mięśni oraz stawów. Przyczyną wywołującą nienaturalne napięcie może być wadliwa aktywność mięśniowa, zmiany postawy ciała, które zmieniają wzajemny stosunek ustawienia względem siebie kości, zmiany ruchliwości wisceralnej, nagłą lub stopniową zmianę mechanizmów kręgowych (dysfunkcje somatyczne), wzorce stresowe uwarunkowane postawą ciała i aktywnością układu mięśniowo-szkieletowego, problemy emocjonalne, blizny i zrosty.
Nie każdy układ powięziowy ciała ludzkiego w równym stopniu jest podatny na wpływ, ale jeśli długofalowo przyjmuje się określoną pozycję, to istnieje szansa na długofalowe zaburzenie powięzi. Jeśli młody pacjent siedzi na nodze albo ma ją podciągniętą, to taki wzorzec siadu ulega utrwaleniu w ośrodkowym układzie nerwowym jako ogólnie obowiązujący i można mieć pewność, że we wzorcu posturalnym nastąpi asymetria. Utrzymywanie się takiego wzorca uruchamia mechanizm błędnego koła asymetrycznych obciążeń skutkujących strukturalnymi procesami przebudowy tkankowej.
Pierwszym krokiem oceny terapeutycznej jest oczywiście wywiad. Odchylenia osiowe spowodowane wykonywaniem jednostronnych pozycji spoczynkowych w powiązaniu z hipokinezją, wszelkie asymetrie przy siedzeniu, podczas spania czy poruszania się, są najczęściej spotykane właśnie w wieku dziecięcym. Każda pozycja dziecka dąży do wyćwiczonego wzorca, który później bardzo trudno zmienić.
Jedna z najlepszych książek o skoliozie:
Ch. Lehner-Schroth, P.Grobl – „Trójpłaszczyznowa terapia skolioz. Oddechowo-ortopedyczny system według Schroth, wyd. EDRA 2017
Publikowane w niniejszym portalu treści o charakterze medycznym mają cel wyłącznie informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Nie mogą w jakikolwiek sposób zastąpić wizyty u lekarza, lekarskiej porady, zaleceń lekarza, czy też postawionej przez lekarza diagnozy.
Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.
