Wątroba jako ważny aspekt terapii zaburzeń somatycznych

Wątroba jest narządem nad wyraz ciekawym, na którym nauka w ostatnich latach skupia swoją uwagę w coraz większym stopniu. To narząd wyjątkowy z kilku powodów. Po pierwsze, posiada około 600 funkcji! Po drugie, jako jedyny narząd wewnętrzny ciała człowieka ma zdolność regeneracji (pamiętasz mit o Prometeuszu?). Ostatnią ciekawostką jest jej złożona anatomia oraz ułożenie wątroby w ciele człowieka i sąsiedztwo innych struktur, na które może bezpośrednio wpływać.

Wątroba i jej podstawy anatomiczne

Zacznijmy po kolei – od podstaw anatomii tego narządu. Wątroba leży wewnątrzotrzewnowo w prawym nadbrzuszu, bezpośrednio poniżej przepony. Chroniona jest przez łuk żebrowy i w warunkach fizjologicznych – powinna być niemal całkowicie schowana za żebrami. Jej położenie jest zależne od oddychania oraz pozycji ciała. Jest jednym z najcięższych narządów ciała człowieka – osiąga masę 2 kilogramów! Daje jej to również pozycje największego GRUCZOŁU ludzkiego organizmu. Wątroba posiada bardzo bogaty aparat stabilizująco – wieszadłowy, którego zadaniem jest niedopuszczanie do nadmiernej zmiany jej pozycji.

Najmocniej na jej mobilność wpływa:

• Więzadło wieńcowe, więzadła trójkątne (mocujące wątrobę do przepony)
• Efekt turgoru (napięcie ścian komórkowych), podciśnienie klatki piersiowej i ciśnienie jamy brzusznej
• Sieć mniejsza składająca się z:
  o Więzadła wątrobowo-żołądkowego
  o Więzadła wątrobowo-dwunastniczego
  o Więzadła przeponowo-żołądkowego

Gdzie leży wątroba?

Wątroba leży bardzo blisko innych narządów, na które może mieć wpływ, kiedy znajduje się w niefizjologicznym ułożeniu lub stanie chorobowym. To m.in.:

• Pęcherzyk żółciowy
• Zgięcie prawe okrężnicy
• Okrężnica poprzeczna
• Prawa nerka i nadnercze
• Przepona, (przez którą może mieć wpływ na funkcjonowanie niemal każdej struktury w ciele człowieka)

Z pozoru anatomia wątroby jest nudna, pełno więzadeł, przepona i sąsiedztwo innych kolegów. Jednak, jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że wewnątrz, np. więzadła wątrobowo-dwunastniczego znajduje się żyła wrotna, tętnica wątrobowa wspólna oraz przewód żółciowy – pomyśl jak wielki można mieć wpływ na funkcjonowanie całego organizmu przez odpowiednie techniki terapeutyczne. Bardzo ważnym aspektem w pracy z wątrobą jest znajomość jej unerwienia. Dzielimy je na 3 części, z których każda pełni swoją bardzo ważną funkcję i w przypadku nieprawidłowej  czynności wątroby znajomość każdej z nich pomaga w prawidłowej diagnostyce różnicowej.

Wyróżniamy kolejno:

• Unerwienie czuciowe: (zaopatrzenie torebki wątroby i więzadła sierpowatego) przez nerw przeponowy prawy, w niewielkiej części także nerw przeponowy lewy, który zaopatruje wnękę pęcherzyka żółciowego
• Unerwienie współczulne: z segmentów Th5 – Th9, splotu trzewnego.
• Unerwienie przywspółczulne: z nerwu błędnego (X)

Zobacz wątrobę z zewnątrz

Ze względu na kompleksowość działania, ilość funkcji oraz położenie anatomiczne, wątroba bardzo często ulega dysfunkcjom, które objawiają się na wiele różnych sposobów.

Klasycznymi objawami zaburzenia pracy wątroby mogą być:

• zmęczenie
• odbarwiony stolec (często luźny, białawy)
• osłabienie odporności
• bóle głowy, migreny, stany depresji i wyczerpania nerwowego.
• żółtaczka wątrobowa (należy pamiętać, że każdy przypadek żółtaczki musi zostać wyjaśniony przez lekarza specjalistę!!!)

Ważnymi z perspektywy terapeutycznej objawami będą natomiast:

• zwiększone napięcie mięśni przykręgosłupowych (Th5-9), przepony, mięśnia czworobocznego oraz lędźwiowego
• ból kręgosłupa szyjnego na poziomie C3-5 oraz u podstawy czaszki
• bóle prawego nadbrzusza
• bóle prawego barku, bez znacznych ograniczeń ruchomości
• uczucie ciężkich nóg, żylaki kończyn dolnych oraz hemoroidy
• wybudzenia w nocy, najczęściej pomiędzy 1:00-3:00 rano.

Charakterystyczną cechą dla problemów narządowych jest fakt, że pomimo stosowania skupionych na lokalnych problemach technik terapeutycznych (tj. mobilizacje, terapia punktów spustowych) objawy bólowe mają tendencję do nawracania. Może to być sugestia, aby zająć się w pierwszej kolejności ograniczeniami wisceralnymi, właśnie w sferze wątroby.

Metody leczenia przyczyny bólu

Techniki wisceralne, skupione na poprawie mobilności wątroby mają na celu usprawnienie jej funkcji przez zredukowanie ograniczeń ruchu, które zostały na nią „narzucone”. Mogą one płynąć z szeregu negatywnych faktorów, którym wątroba musi stawić czoło pełniąc swoje obowiązki podczas życia.

Dysfunkcje mobilności i funkcji wątroby mogą być spowodowane
przez:

• nieprawidłową dietę, bogatą w tłuszcz, cukier oraz alkohol
• stres
• przebyte zabiegi operacyjne lub urazy
• nieprawidłową postawę ciała (jednołukowa skolioza może być również mechanizmem kompensacyjnym problemów wątrobowych!)
• zmiany nowotworowe!
• wirusowe zapalenie wątroby!

Przez wykonywanie technik wisceralnych podczas terapii (tj. techniki pompażu wątroby czy mobilizacje powięziowe), możemy wpłynąć na usprawnienie mobilności wątroby względem innych narządów, usprawnienie krążenia wątrobowego oraz wrotnego czy zmniejszenie napięcia emocjonalnego. Należy jednak pamiętać, że nie jesteśmy w stanie wpłynąć bezpośrednio na funkcję tego narządu przykładając nasze dłonie w odpowiedni sposób do ciała pacjenta. Staramy się jedynie odbudować fizjologiczne warunki ruchu tego narządu, dzięki którym może sam dojść do ładu i polepszyć swoje funkcjonowanie. Dzięki znajomości technik wisceralnych oraz objawów, które mogą być spowodowane przez dysfunkcje narządów wewnętrznych możliwe jest pozbycie się pierwotnej przyczyny problemu bólowego. W połączeniu z dobrze zbilansowaną dietą oraz umiarkowanym napięciem emocjonalnym – leczenie przynosi bardzo spektakularne skutki.

Bądźmy jednak ostrożni! Każde podejrzenie dysfunkcji narządów wewnętrznych może okazać się poważną patologią nienadającą się do gabinetu fizjoterapeuty lub osteopaty. Bardzo ważna jest współpraca z lekarzem prowadzącym, który wyeliminuje wszelkie przeciwwskazania do terapii w gabinecie. Zmiany nowotworowe lub inne poważne patologie są bezwzględnym przeciwwskazaniem do terapii.

Bibliografia:

1. Farzaei, Mohammad Hosein et al. “Curcumin in Liver Diseases: A Systematic Review of the Cellular Mechanisms of Oxidative Stress and Clinical Perspective.” Nutrients vol. 10,7 855. 1 Jul. 2018, doi:10.3390/nu10070855
2. Li, Sha et al. “The Role of Oxidative Stress and Antioxidants in Liver Diseases.” International journal of molecular sciences vol. 16,11 26087-124. 2 Nov. 2015, doi:10.3390/ijms161125942
3. Temple, Jonathan L et al. “A Guide to Non-Alcoholic Fatty Liver Disease in Childhood and Adolescence.” International journal of molecular sciences vol. 17,6 947. 15 Jun. 2016, doi:10.3390/ijms17060947
4. Torsten Liem, Tobias K. Dobler, Michael Puylaert „Przewodnik po osteopatii wisceralnej. Tom 1”. MedPharm Polska 2017. ISBN: 978-83-7846-070-1.
5. Wang, Fu-Sheng et al. “The global burden of liver disease: the major impact of China.” Hepatology (Baltimore, Md.) vol. 60,6 (2014): 2099-108. doi:10.1002/hep.27406