Ból, łzy i strach – czyli Oscary dla najbardziej wybitnych punktów spustowych

W pracy jako fizjoterapeuci najczęściej spotykamy się z bólem. To z nim walczymy na co dzień i to on jest naszym największym przeciwnikiem. Dzięki temu, że nauka rozwija się w porażającym tempie, jesteśmy w stanie określić coraz bardziej szczegółowo skąd bierze się określona dolegliwość bólowa by idąc za tym tropem – stosować plany jej leczenia.
Teoria wisceralnego bólu rzutowanego, stref Heada na pierwszy rzut oka wydaje się niewiarygodna – bo przecież jak to możliwe, że mając problem z wątrobą pacjent nie będzie czuł żadnych dolegliwości w obrębie prawego podżebrza jednak ból barku będzie nie do zniesienia?
Podobne emocje mogą wywołać mięśniowo-powięziowe punkty spustowe, z których te aktywne wywołują ich najwięcej. Bóle głowy, stawów, czasem tak ostre, że znacznie ograniczają swobodne poruszanie się. Wzmożone napięcie mięśniowe może powodować objawy pozornie z nim nie związane takie jak wymioty czy zawroty głowy! W tym artykule skupię się na opisaniu kilku najbardziej wrednych punktów spustowych, których skuteczna terapia może przynieść piorunujące efekty.

Mięsień wielodzielny

Jeśli w kategorii „ból grzbietu” byłby przyznawany Oscar – niewątpliwie za pierwszoplanową rolę dostałby go mięsień wielodzielny. Opisywany jest w literaturze jako najważniejsza struktura odpowiedzialna za stabilizację kręgosłupa lędźwiowego – najnowsze badania dementują tę rolę przypisując ją powięzi piersiowo-lędźwiowej. Jedno wiadomo na pewno. Ból z punktu spustowego mięśnia wielodzielnego może być mocno ograniczający. Kiedy stanie się aktywny, może wywołać:

• odczuwanie bólu w strefie naokoło punktu spustowego
• ograniczenie ruchomości segmentalnej
• przeczulicę, zaburzenia czucia i niedoczulicę skóry grzbietu w obrębie punktu spustowego
• pseudo-objawy „ostrego dysku” – bez promieniowania bólu do kończyn dolnych

Jako przyczynę jego powstawania określa się wady postawy, jednostronne noszenie obciążeń, skoliozy. W praktyce może to być bardzo ważny punkt w leczeniu dolegliwości kręgosłupa w stanie ostrym i po nagłych incydentach bólowych.

Mięsień czworoboczny lędźwi

Oscara w kategorii pierwszoplanowej mamy za sobą. Czas przyznać nagrodę dla planu drugiego. Wg Travell’a i Simonsa punkty spustowe zlokalizowane w m.czworobocznym lędźwi są najczęściej pomijaną przyczyną bólu okolicy krzyżowej!  Charakterystyczny będzie również:

• ból podczas długiego stania lub długiego utrzymywania określonej pozycji
• ból podczas kaszlu i kichania
• dolegliwości bólowe po wstaniu z łóżka oraz przy zmianie pozycji w takcie snu

Co może wywołać powstawanie aktywnych punktów spustowych w tym miejscu? Najczęściej wymieniane przyczyny to m.in. spłaszczenie lordozy lędźwiowej czy funkcjonalna nierówność kończyn dolnych.

Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy

Czas teraz na naszego Jokera. W kategorii „najlepszy scenariusz” przyznajemy Oscara dla m.mostkowo-obojczykowo-sutkowego ze względu na objawy, które mogą towarzyszyć aktywnym punktom spustowym w jego obrębie tj.:

Pochodzące z części mostkowej:

• bóle głowy (okolicy potylicznej, ciemieniowej, czołowej oraz promieniujące do oka)
• łzawienie, opadanie powieki, zaczerwienienie oka, zaburzenia widzenia

Pochodzące z części obojczykowej:

• bóle okolicy gardła
• zawroty głowy związana z postawą, omdlenia, zaburzenia równowagi, nudności, nadpotliwość, szumy uszne

Jako czynniki, które mogą wyzwolić aktywne punkty spustowe w tym rejonie uważa się: długotrwałe utrzymywanie pozycji ze skręconą głową (np. w pracy czy przed telewizorem), skoliozę, pracę z rękoma nad głową oraz wady postawy związane z protrakcją głowy i szyi. Pomyśl jak szerokie objawy ze względu na jego położenie anatomiczne (bliska obecność zwojów współczulnych!!!) może dawać m. MOS i jak spektakularne i niespodziewane efekty może przynieść dobrze wycelowana terapia.

Grupa mm. strzałkowych

Na koniec przyznajmy nagrodę w kategorii „najlepszy dramat”. Trafia on do mięśni: strzałkowego długiego, krótkiego oraz trzeciego. Występujące po bocznej stronie podudzia punkty spustowe mogą mocno przestraszyć… Często będą ponosiły odpowiedzialność za:

• ból i osłabienie stawu skokowego
• silne objawy neurologiczne (neuropraksji nerwu strzałkowego) oraz opadanie stopy w czasie chodu!
• Niedoczulicę grzbietu stopy i okolicą pomiędzy palcami I, II

Przyczyny powstania dolegliwości możemy upatrywać się w przebytym skręceniu stawu skokowego, stanach po unieruchomieniu kończyny czy płaskostopiu. Popatrz jak ważne staje się prawidłowe zaopatrzenie pacjenta w trening proprioceptywny po urazie skrętnym!!!

Odbierz gwiazdom nagrody i przyznaj je sobie!

Skuteczna i szybka terapia jest tu gwarantem sukcesu. Jest kilka metod w pracy z punktami spustowymi. Suche igłowanie jest metodą szybką, skuteczną, precyzyjną i wbrew pozorom najmniej bolesną z technik pracy z punktami spustowymi. Pozostałe techniki takie jak ucisk niedokrwienny czy rozluźnianie pozycyjne również mogą przynieść oczekiwane efekty.

Podsumowując, można powiedzieć jedno. Aktywne punkty spustowe mogą naprawdę nabroić a dzięki celnej terapii możemy oczekiwać spektakularnych efektów leczniczych. Należy jednak pamiętać, że te niepozorne punkty mogą przykrywać bardzo poważne schorzenia, których nie można ignorować. Jeśli podejrzewasz u swojego pacjenta coś więcej niż obecność kilku napiętych włókien mięśniowych – lepiej wysłać go na dalszą diagnostykę medyczną.

Bilbiografia:

1. Heidi Tanno-Rast „Mięśniowo-powięziowe punkty spustowe. Diagnostyka, terapia, działanie” Wyd Edra Urban & Partner 2014
2. Janet G. Travell, David G. Simons “Travell & Simons’ Myofascial Pain and Dysfunction: The Trigger Point Manual” wyd. LWW 1998
3. Do, Thien Phu, et al. “Myofascial Trigger Points in Migraine and Tension-Type Headache.” The Journal of Headache and Pain, vol. 19, no. 1, 2018