Rodzaje, źródła i klasyfikacja bólu

Ból jest jednym z najczęstszych powodów dla których fizjoterapeuci i lekarze poznają swoich pacjentów. Jako ludzie – łączymy się z innymi w bólu. Ta dolegliwość stała się jednym z głównych napędów farmacji na całym świecie. Wartość światowego rynku opioidów sięga 25 mld dolarów i cały czas rośnie. A jest to tylko jedna z grup leków przeciwbólowych…
Coraz większa świadomość pacjentów i rozwój wiedzy medyków na temat bólu pozwala na lepsze dostosowanie terapii i jej indywidualizację dla każdego pacjenta. Szkodliwość leków przeciwbólowych skłania coraz większą liczbę osób do korzystania z innych metod walki z bólem, jak np. osteopatia czy fizjoterapia. Warto zatem poznać jednego ze swoich największych przeciwników i w imię słów Mario Puzo „przyjaciół należy trzymać blisko, a wrogów jeszcze bliżej”.

Źródła bólu i jego rodzaje

Ból jest opisywany jako indywidualne i subiektywne odczucie, które można opisywać na wiele różnych sposobów. Podstawowym problemem z dokładnym określeniem dolegliwości bólowych jest fakt, że nie istnieją specyficzne techniki mierzenia bólu. Ciężko jest zatem porównywać dolegliwości bólowe kilku osób jednocześnie, co znacznie wpływa na ograniczenia w badaniu bólu.
Dolegliwości bólowe są doznaniem bardzo złożonym i trudno wyodrębnić ich konkretne cechy. Opisywanie bólu może się odbywać za pomocą trzech aspektów:

• intensywności bólu i jego lokalizacji,
• dolegliwości związanych z bólem,
• wpływu bólu na myślenie i działanie.

Ze względu na czas trwania bólu i jego zadanie możemy podzielić go na ból ostry i przewlekły. Zdolność do odczuwania ostrego bólu jest bardzo istotna z punktu widzenia przetrwania i instynktów samozachowawczych. Ból przewlekły często nie ma funkcji ostrzegawczej – jedynie przeradza się w dolegliwości, które mają negatywny wpływ na działanie całego organizmu. Badanie wykazują, że u 73% osób ograniczona zostaje aktywność fizyczna, 65% cierpi na zaburzenia snu, 61% odczuwa negatywny wpływ bólu na pracę zawodową. Te fakty przemawiają za nieustanną potrzebą kształcenia specjalistów w dziedzinie bólu i metodach walki z nim.
W leczeniu bólu bardzo ważną rolę pełni poznanie jego pochodzenia. Aktualna klasyfikacja bólu po niezliczonych modyfikacjach podzieliła dolegliwości bólowe na:

• nocyceptywne – powstałe w wyniku podrażnienia zakończeń nerwowych neuronów bólowych,
• neuropatyczne – będące konsekwencją uszkodzenia lub choroby somatycznego układu nerwowego,
• psychogenne – jako skutek zaburzeń psychicznych,
• o niejasnej przyczynie/bóle funkcjonalne – czyli o nierozpoznanej przyczynie neurobiologicznej.

Badania najbardziej skupiły swoją uwagę na bólu nocyceptywnym i neuropatycznym, gdyż w wielu przypadkach jasna jest przyczyną dolegliwości. O bólu nocyceptywnym możemy mówić w przypadku odczuwania dyskomfortu z powodu zmian zwyrodnieniowych, stanów zapalnych, schorzeń mięśni czy stawów. Bóle neuropatyczne odczuwane pry uszkodzeniach somatycznego układu nerwowego, mogą być konsekwencją wielu schorzeń, np. półpaśca, cukrzycy. Może być także konsekwencją zabiegów operacyjnych i amputacji.

Walka z bólem jest bardzo ważna!

W zależności od objawów, czasu trwania, dolegliwości towarzyszących, ogólnego stanu pacjenta możemy zatem ocenić trafnie źródło bólu i możliwości leczenia. Istnieje wiele metod walki z bólem, dlatego tak ważne jest nieustanne pogłębianie wiedzy na temat bólu i jego przyczyn. Wg badań, 18% populacji światowej odczuwa w tej chwili ból, a 25% Polaków cierpi na dolegliwości związane z bólem odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Wniosek z tych danych nasuwa się sam – walka z bólem jest kluczową gałęzią medycyny i nieustannie powinna być poszerzana, aby zapewnić pacjentom komfort i bezpieczeństwo.

Bibliografia:

1. Cecilia Norrbrink, Beata Molin, Thomas Lundeberg, Irene Lund, Stefan Lundeberg „Ból z perspektywy fizjologii”. Wyd. Exemplum, Poznań 2013