Terapia Bowena i propriocepcja

Czy subtelny dotyk może prowadzić do zdrowienia organizmu? Terapia Bowena to jedna z najbardziej delikatnych technik manualnych, powstała w Australii ponad pół wieku temu. Co ją wyróżnia, że została uznana za skuteczną formę manualnej terapii alternatywnej i jakimi zasadami się kieruje?

O metodzie Bowena

Metoda Bowena jest bardzo indywidualnie dostosowywana do potrzeb pacjenta, a w tym, że terapia manualna stymuluje i podtrzymuje procesy zdrowienia i regeneracji nie ma może nic odkrywczego, gdyby nie specjalna technika jej stosowania i szczególne oddziaływanie na układ nerwowy.

Technika ta, to forma neuro-mięśniowego przeprogramowania, które wykorzystuje pamięć komórkową. Działa nie tylko poprzez układ nerwowy, ale również mięśniowy, powięziowy, limfatyczny i krążenia. Siła aplikowanego ucisku, lokalizacja, sekwencja progresji technik Bowena, a także częstotliwość terapii są uzależnione od badania podmiotowego pacjenta (uwzględniającego historię choroby), obserwację postawy ciała, jego symetrii oraz indywidualne czucie tkanek.

Siła w precyzji

Technika ta jest bardzo precyzyjna, mobilizuje tkanki miękkie w specyficzny sposób. Ucisk pełni tu rolę czuciową, nie będąc jednocześnie intensywnym ani bolesnym. Poprzez sekwencję działania na tkanki, metoda Bowena to raczej pewien system, a nie proste serie wykonywanych ruchów. Jest to technika holistyczna, która nie diagnozuje i nie zapewnia konkretnego leczenia w przypadku specyficznych problemów. Poziom akceptacji delikatnego dotyku przez pacjentów jest uważany za wysoki, a dzięki działaniu na autonomiczny układ nerwowy, metoda ta ma wielu swoich zwolenników.

Wykonanie każdej z technik składa się z trzech faz – rozluźnienia skóry, aplikowania zróżnicowanego ucisku oraz rolowania selektywnych tkanek miękkich. Pomiędzy wykonaniem kolejnych ruchów występują przerwy w leczeniu po to, aby układ nerwowy mógł na nie zareagować. Przerwy te są cechą charakterystyczną metody Bowena i zwykle trwają 2-5 minut, pomiędzy seriami 4-8 ruchów, w zależności od potrzeb pacjenta. W trakcie tej terapii bierze się pod uwagę zmiany napięcia tkanek, zaczerwienienie, zmiany temperatury skóry i w zakresie czucia zgłaszane przez pacjenta.  Dzieje się tak po to, aby umożliwić łatwiejszą odpowiedź ze strony autonomicznego układu nerwowego. Leczenie zaczyna się od zrelaksowania organizmu i przejęcia dominacji przez układ nerwowy przywspółczulny.

Mniej znaczy więcej

Metodę Bowena cechuje delikatność. Subtelne ruchy na ciele pacjenta są stosowane w ściśle określonych punktach ciała, niekoniecznie w rejonach objętych dolegliwością. Wyjątkowe jest również to, że wykonywane ruchy są minimalne, nie trzeba wkładać wielkiego wysiłku fizycznego, lecz wystarczy wykonać kilka subtelnych ruchów, aby osiągnąć znaczny efekt terapeutyczny. Nie jest to łatwa technika dla osób, które lubią intensywne działanie, pacjentów może zaskoczyć spokój i pozostawianie go samemu sobie przez dłuższą chwilę. Pacjenci na ogół nie są przyzwyczajeni do uważności i ciszy i stąd też może płynąć trudność w dostosowaniu się do tej metody.

Dzięki technice Bowena, organizm przełącza się w stan autoterapii, co ma znaczny skutek w przypadku urazów, przeciążeń, osłabienia wynikającego z chronicznych przeziębień.

Sesje terapeutyczne najlepiej wykonywać najlepiej raz w tygodniu, gdyż organizm potrzebuje kilku dni, aby wykonać prace naprawcze. Priorytetem jest oczywiście komfort pacjenta, terapia jest bezinwazyjna i bezbolesna. Natychmiastową reakcją po zastosowaniu techniki Bowena jest głęboki relaks i odprężenie, odczuwalne zarówno w mięśniach, jak i w psychice. Jeśli pacjent zauważa sygnały z ciała takie jak uczucie ciepła, zimna, mrowienie, wibracje, rozluźnienie, ból, przepływ energii czy pojawiają się reakcje emocjonalne, takie jak śmiech czy płacz – oznacza to, że organizm podjął pracę. W terapii tej ważny jest komfort pacjenta i cisza podczas zabiegu.

System Bowena

Siła aplikowanego ucisku, lokalizacja, sekwencja progresji technik Bowena, a także częstotliwość terapii są uzależnione od badania podmiotowego pacjenta (uwzględniającego historię choroby), obserwację postawy ciała, jego symetrii oraz indywidualne czucie tkanek. Techniki te są bardzo precyzyjne, mobilizują tkanki miękkie w specyficzny sposób. Ucisk na tkanki pełni rolę czuciową, nie będąc jednocześnie intensywnym ani bolesnym. Poprzez sekwencję działania na tkanki, metoda Bowena to raczej pewien system, a nie proste serie wykonywanych ruchów. Jest to technika holistyczna, która nie diagnozuje i nie zapewnia konkretnego leczenia w przypadku specyficznych problemów. Poziom akceptacji delikatnego dotyku przez pacjentów jest uważany za wysoki. Dzięki działaniu na autonomiczny układ nerwowy metoda ta ma wielu swoich zwolenników. Świetnie sprawdza się u dzieci, które mogą przebywać w każdej pozycji, nie muszą leżeć nieruchomo, ale być na przykład na kolanach u rodziców.

O propriocepcji

Efekty terapii metodą Bowena nie są w pełni poznane ani udowodnione, niemniej z pewnością kluczową rolę w jej działaniu odgrywa propriocepcja i interocepcja. Ciekawe jest to, że pomimo delikatnego dotyku technika ta stymuluje głębokie receptory. Głęboko leżące receptory Golgiego nie mogą być stymulowane przez ruchy bierne albo pasywne rozciąganie tkanek mięśniowych, więzadeł czy ścięgien. Skóra przylega do podskórnych i powierzchownych powięzi – do tkanki podskórnej, która wysyła na zewnątrz, do powierzchni skóry projekcje o cylindrycznym kształcie, działające prawie jak peryskopy, które otaczają nerwy i komórki krwi, umożliwiając głębokim powięziom drogę komunikacji z powierzchnią ciała. Te struktury to cylindry Heine’a, które mają funkcję komunikacyjną między skórą, a głębiej położonymi tkankami. Włókna w tej warstwie zawierają również kolagen, elastynę i retikulinę, co umożliwia połączenia sięgające aż do kości i głębokich powięzi. Dodatkową funkcję komunikacyjną pełnią adypocyty i fibroblasty, które położone w powierzchownych warstwach pozwalają na odczuwanie wrażeń czuciowych i sygnałów komunikacji.

Co więcej, organizacja układu nerwowego znacząco angażuje nerwy czuciowe – bardziej niż ruchowe, a dzieje się tak dzięki wolnym zakończeniom nerwowym – niezmielizowanym i wewnątrzpowięziowym.

Dobrostan interocepcji

Wolne zakończenia nerwowe wywołują wrażenia interocepcji, czyli swoistego dobrostanu ciała. Należą do nich reakcje takie jak łaskotanie, swędzenie, ból, wysiłek mięśniowy, ciepło, zimno, rozdęcie organów (pęcherza oraz jelit), a także zmysłowy albo przyjemny dotyk. Obecność licznych wolnych zakończeń nerwowych w obrębie skóry i powierzchownych powięzi, jak również receptorów lekkiego dotyku, czyli dróg komunikacji pomiędzy powierzchnią skóry a kośćcem wyjaśnia głębokie zmiany po zastosowaniu terapii Bowena. Drogi komunikacyjne rozpoczynające się od wolnych zakończeń nerwowych biegną aż do kory wyspy w mózgu. Ma ona za zadanie kontrolować homeostazę organizmu, samoświadomość, percepcję i działa w procesach poznawczych. Delikatny dotyk to rodzaj neuronalnej stymulacji, dlatego też ta technika jest doskonała w terapii dzieci. Ciało jest w stanie wyczuć różnice w dotyku i ruchu poprzez analizę częstotliwości i ich wzorców. Faktyczny nacisk aplikowany podczas terapii Bowena jest wybierany na podstawie zdolności do rozpoznawania „prawidłowej” i „nieprawidłowej” tkanki oraz do stopniowej gradacji ucisku. Najbardziej istotny w terapii jest obszar ciała poddawany terapii. Różni się on anatomią i funkcją, a także doświadczenie kliniczne terapeuty, jego intuicja i wiedza z zakresu anatomii.

Jeśli lubisz delikatne techniki mięśniowo-powięziowe i fascynuje cię propriocepcja, to zdecydowanie warto bliżej przyjrzeć się technice Bowena.

Więcej o propriocepcji:

„Metody terapii manualnej w leczeniu dysfunkcji powięziowych„, red. L, Chaitow, wyd. EDRA 2015 r.