Wady zgryzu u dzieci

Wady zgryzu są niezwykle powszechnym zjawiskiem, nawet u małych dzieci. Właściwie każdy z nas ma lub miał do czynienia z aparatem ortodontycznym. Dlaczego zęby się krzywią i mają wpływ na cały nasz aparat ruchu?

Dlaczego powstają wady zgryzu?

Wady zgryzu można podzielić na wrodzone i nabyte. Te wrodzone powstają pod wpływem czynników działających podczas życia płodowego – na przykład choroby matki w okresie ciąży (wirusy, grypa, odra), używki (nikotyna, alkohol, narkotyki, leki), zaburzenia metaboliczne i niedobory w odżywianiu, zwłaszcza jeśli chodzi o witaminy i minerały. Wadami nabytymi, które ma aż 86% ludzi z nieprawidłowym zgryzem jest niedobór witaminy D3, która wpływa na proces mineralizacji kości. Często dochodzi do opóźnienia lub zaburzenia kolejności wyrzynania się zębów, zdarza się, że powstaje zgryz otwarty i zwężenie szczęki. Na jej rozwój mają również wpływ choroby zakaźne przebyte w wieku dziecięcym, ropne zapalenie ucha środkowego czy zaburzenia w wydzielaniu gruczołów przysadki i tarczycy.

Dobry ten smoczek czy nie?

Istnieją również zewnętrzne czynniki, które zaburzają wady zgryzu. Należą do nich oddychanie przez usta, nieprawidłowe ułożenia dziecka podczas snu lub karmienia, nieprawidłowe funkcje połykania czy zaburzenia w czynności żucia. Do wad zgryzu przyczynia się również długie ssanie smoczka, palca, dolnej wargi czy języka, nawykowe podpieranie brody czy gryzienie różnych przedmiotów lub paznokci.

Jak sposób spania wpływa na zgryz?

Już pierwsze oddechy noworodka mają wpływ na narząd żucia. Prawidłowe oddychanie powinno odbywać się przez nos, przy zamkniętych ustach, co sprzyja prawidłowemu kształtowaniu się szczęki, żuchwy, przestrzeni kostnych twarzy i zatok. Wiele dzieci oddycha przez usta, co ma wpływ na obniżenie napięcia mięśnia okrężnego ust, błona śluzowa ust wysusza się, następuje przekrwienie dziąseł, wychylenie zębów do przodu i tyłozgryz. Układanie niemowlęcia do snu ma wpływ na prawidłowy rozwój żuchwy, kręgosłup powinien być ułożony poziomo. Wysokie ułożenie głowy dziecka powoduje wysunięcie żuchwy i języka do przodu, co sprzyja przodozgryzom, natomiast zbyt niskie ułożenia głowy dziecka może powodować tyłozgryz.

O sposobie karmienia dziecka

Sposób oddychania przez dziecko ma związek z rodzajem karmienia. Podczas tego naturalnego, dziecko mocno obejmuje wargami sutek, a więc oddycha przez nos. Ruchy ssące pobudzają mięśnie, wargi, język, a napięcie mu towarzyszące powoduje prawidłowe kształtowanie podniebienia twardego, prawidłowy wzrost i ukształtowanie żuchwy w półkoliste łuki.

Podczas karmienia butelką, pokarm spływa do smoczka pod wpływem grawitacji, a ruchy ssące są niewielkie, nawet pomimo używania smoczka jak najbardziej przypominające naturalne karmienie. Fizjologiczne tyłożuchwie ma tendencję do utrwalania się, ponieważ mięśnie wysuwające i podnoszące żuchwę są za słabe. Na skutek ucisku języka na smoczek, szczęka może ulec zwężeniu i zamiast półkolistego kształtu przybiera kształt litery U. Nie powinno się również zbyt długo karmić butelką, gdyż powoduje to nieprawidłowe połykanie, a jest to z wadami zgryzu i mowy. Nawyki językowe, takie jak ssanie i tłoczenie języka do przodu, często towarzyszą nieprawidłowemu połykaniu albo wadliwej wymowie. Dzieje się tak podczas przełykania, kiedy dzieci wsuwają język pomiędzy zęby przednie. Połykanie odbywa się wtedy przy rozwartych łukach zębowych, co prowadzi do zniekształcenia łuków zębowych i powstania zgryzu otwartego.

Popularne kaszki i potrawy zmielone na papkę wpływają na zaburzenia czynności żucia i co za tym idzie, przyczyniają się do powstawania wad zgryzu. Mięśnie odpowiedzialne za żucie osłabiają się i mogą się pojawiać nieprawidłowości w rozwoju kości narządu żucia i stawów skronowio-żuchwowych.

Co z tym smoczkiem?

Długotrwałe ssanie smoczka powoduje wyćwiczenie mięśni cofających żuchwę, co może prowadzić do tyłozgryzu, do zahamowania wzrostu wyrostków zębodołowych na wysokość i powstania częściowo otwartego zgryzu. Utrwalony odruch ssania może zostać zastąpiony poprzez nawyk ssania przez dziecko palca, dolnej wargi, języka czy policzków. Nawyki te zniekształcają narząd żucia głównie na skutek nieprawidłowej pracy mięśni, także w wyniku ucisku na okolice żuchwy i szczęki. W wyniku ssania palca jest tyłożuchwie z wychyleniem górnych zębów oraz wklęsłość na podniebieniu twardym, która powstaje pod wpływem ucisku palca.

Ssanie dolnej wargi powoduje przechylenie dolnych zębów w kierunku języka, górne zęby są wychylone i może dojść do powstania tyłozgryzu.

Na skutek nieprawidłowego rozwoju zgryzu i stawów skroniowo-żuchwowych mogą pojawić się u dzieci przednie ustawienie głowy, co prowadzi do zaburzeń oddychania. Dziecko oddycha ustami, co skutkuje niskim ustawieniem języka, który nie może stymulować przedniego i bocznego wzrostu szczęki, a mała szczęka to ciasno ustawione zęby. Bardzo istotne jest poprawa rozwoju górnej i dolnej szczęki, ich prawidłowego ustawienia w stosunku do kości klinowej i kości potylicznej. Źle ustawiona szczęka wpływa na nieprawidłowe ustawienie miednicy, a co za tym idzie – skutkuje wadami stóp.

Zwolennikom smoczka powyżej 2 roku życia i picia wyłącznie z butelki mówimy stanowcze 'nie’. I ja się z tym zgadzam. I również z tym, że ssanie palca czy dolnej wargi, to przejaw braku bezpieczeństwa u dziecka.

Korzystałam z książki:

K.Gorzechowski. „Rehabiltacja stomatologiczna„, wyd. Hargo, Białystok 2016 r.