Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych – kilka słów o kompartmentach

Wiele podręczników fizjoterapii lub szkoleń, w których uczestniczą specjaliści jest skupionych wokół mechanicznych zaburzeń. Mogą wpływać destrukcyjnie na ciało człowieka i powodować ból. W diagnostyce skupiamy swoją uwagę najczęściej na kościach, stawach, mięśniach i ich neurologicznych połączeniach. To, co czasem zdaje się umykać, to wzięcie pod rozwagę funkcjonowania w ciele pacjenta podstawowej tkanki, bez której nasze życie byłoby niemożliwe – krwi. To przecież jej nieustanne krążenie w organizmie każdego z nas umożliwia życie i odczuwanie. Co się zatem stanie, jeśli z jakiejś przyczyny krew nie płynie tak, jak powinna? Czy jako fizjoterapeuci jesteśmy w stanie zdiagnozować u pacjenta stan, w którym układ krwionośny nie działa prawidłowo?

Różne przyczyny przewlekłego bólu

Większość pacjentów zgłaszających się do gabinetów fizjoterapeutycznych to osoby, które walczą z uporczywym bólem. Diagnostyka, badanie i podjęcie skutecznej terapii z pacjentem niekiedy może być nie lada wyzwaniem, tym bardziej, że coraz częściej sami pacjenci traktują fizjoterapeutów i osteopatów jako osoby z “pierwszej linii”, często omijając lekarzy rodzinnych i innych specjalistów.

Jednym z często spotykanych problemów zdrowotnych u pacjentów jest zespół ciasnoty przedziałów powięziowych (kompartmentów). Pacjenci cierpiący z powodu tego schorzenia zgłaszają bardzo charakterystyczne objawy. To, np.:

• uczucie ciasnoty, spięcia określonej grupy mięśni,
• skurcze,
• ból przy utrzymywaniu dłuższej, jednostajnej pozycji i przemijający wraz z rozruszaniem,
• ból podczas większej aktywności fizycznej (np. biegania) po pokonaniu pewnego dystansu (ok 2-3km,  15-20 minut biegu) i ustępujący po odpoczynku.

Co może powodować dolegliwości tego typu? I dlaczego objawy mogą być na pozór dziwne? No bo przecież, niby nic nie boli, a jednak boli – tylko akurat nie w tej chwili.

Czym są kompartmenty i jakie problemy mogą powodować?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, najpierw musimy wyjaśnić sobie, czym są kompartmenty i jaką funkcję pełnią w naszym ciele. Kompartmenty to przedziały, w których znajdują się mięśnie, naczynia krwionośne, limfatyczne oraz nerwy. Taki przedział otoczony powięzią ma za zadanie oddzielać daną strefę od innej zapewniając dla niej oddzielne środowisko i zapewniać możliwość zachodzenia w niej procesów niezależnych od innych przedziałów. W zespole ciasnoty przedziałów powięziowych dysfunkcje i napięcia pojawiające się w danym przedziale mogą rozregulować jego prawidłową pracę. Dochodzi wtedy do zwiększenia ciśnienia wewnątrz kompartmentu i stopniowego powstawania objawów.

Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych może występować w dwóch postaciach:

• Ostrej – przy której wymagana jest natychmiastowa interwencja chirurgiczna, gdyż narastające ciśnienie w obrębie przedziału może prowadzić do ischemii, a następnie martwicy tkanek. Ponad 75% przypadków postaci ostrej występuje u osób młodych, najczęściej po złamaniach kończyn.
• Przewlekłej – pojawiającej się bez wyraźnej przyczyny. Najczęściej występuje u aktywnych sportowców, ale także u osób, które z aktywnością fizyczną nie mają do czynienia. Najbardziej charakterystycznym schorzeniem, często spotykanym w gabinetach fizjoterapeutów jest shin splints – dolegliwość bardzo często pojawiająca się u biegaczy.

Kilka słów o terapii

Co jako fizjoterapeuci możemy zrobić, aby pomóc pacjentowi cierpiącemu z powodu podwyższonego ciśnienia w kompartmentach. Odpowiedź jest dość prosta – trzeba zrobić tak, aby przestrzeń w obrębie danego przedziału zwiększyć. Otworzyć ją na prawidłowe krążenie krwi. Podstawowe techniki manualne będą bardzo skuteczne w walce z dolegliwościami tego typu. Przydatne będą techniki tj.:

• masaż głęboki,
• stretching,
• techniki Jonesa, terapia punktów spustowych,
• haczykowanie,
• suche igłowanie (wycelowane w punkty spustowe w obrębie danego mięśnia/przedziału),
• neuromobilizacje.

Terapia manualna w połączeniu z indywidualną pracą w domu przynosi bardzo dobre efekty w leczeniu przewlekłego zespołu ciasnoty przedziałów powięziowych. Należy jednak pamiętać, że stan ostry tego schorzenia jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do podjęcia pracy z pacjentem! Wymaga natomiast natychmiastowej interwencji chirurgicznej.