Rolowanie stopy w zapaleniu rozcięgna podeszwowego – wielki potencjał małej piłeczki

Rozcięgno podeszwowe – rolowanie stopy 

Różne formy automasażu t.j. rolowanie są co raz częściej zalecanym przez fizjoterapeutów uzupełnieniem terapii. Zaletą takich metod jest prostota wykonania i możliwość zrobienia ćwiczeń w każdym miejscu i czasie bez użycia zaawansowanego sprzętu oraz wydawania dużej ilości pieniędzy.

W tym artykule skupimy się na rolowaniu stopy w zapaleniu rozcięgna podeszwowego, które może być bardzo pomocnym narzędziem w leczeniu tego schorzenia – działa szybko i efekty mogą być większe niż nam się wydaje… Jak wykonywać rolowanie stopy prawidłowo i jakie mogą być zalety takiego ćwiczenia? O tym poniżej.

Rolowanie – jak to działa?

Jeśli chcesz zalecić pacjentowi wykonywanie rolowania w domu albo czytasz ten tekst bo masz taki problem i próbujesz poradzić sobie z nim sam, warto żebyś wiedział o co w tym ćwiczeniu chodzi i w jaki sposób działa. Dobrze jest spojrzeć na problem przez lupę aby wiedzieć co w trawie piszczy.

W porównaniu do codziennej aktywności, rolowanie jest małym „stresorem” dla podeszwy stopy. Dlatego też żadną terapią nie jesteśmy w stanie „rozluźnić” rozcięgna podeszwowego. Możemy sterować jego napięciem synergistycznie. Warto pamiętać, że ścięgna oraz rozcięgna są zbudowane z tkanki łącznej zbitej, która charakteryzuje się małą sprężystością. Rozcięgno podeszwowe, które tworzy łuk podłużny stopy, przenosi ciężar ciała w trakcie chodu i amortyzuje stopę pod wpływem rozciągania wydłuża się tylko o 4% swej długości! Wypreparowane, jest w stanie utrzymać wagę do 120 kilogramów! Pomyśl, jak musi być silne kiedy ma zasoby energii, krwi oraz kolegów w postaci mięśni i kości, z którymi wspólnie nosi Twój ciężar. Czy aby na pewno jesteś w stanie małą piłeczką wzruszyć takiego tytana pracy? Wątpię, ale oddziałując na okoliczne struktury można zdziałać wiele.

Oddziaływanie automasażu będzie się skupiało głównie na mięśniach, które leżą pod rozcięgnem podeszwowym oraz po jego bokach i cierpią na skutek nieprawidłowego obciążania stopy jak i nawracającego procesu zapalnego w obrębie samego rozcięgna.

Obszar działania będzie skupiał się:

• od strony bocznej: przywodzicielu palca małego, zginaczu krótkim palca małego
• przyśrodkowo: przywodzicielu palucha
• nad rozcięgnem: zginaczu krótkim palców, czworobocznym stopy, przywodzicielu palucha, mięśniach międzykostynych oraz glistowatych.

Badania pokazują duży potencjał oddziaływania rollerem/piłką na tkankę mięśniową – poprawia się jej elastyczność, ukrwienie, zdolność do wywoływania maksymalnego skurczu a także wpływa na zwiększenie możliwości regeneracyjnych oraz zakresu ruchomości okolicznych stawów.

Rozluźnienie po masażu piłką będzie zatem odczuwalne na skutek zwiększenia elastyczności, poprawienia funkcji oraz większego ukrwienia mięśni, które leżą nad samym rozcięgnem.

Ok, do pracy! Jak i kiedy się rolować? 

Aby wykonać prawidłowo rolowanie stopy należy zaopatrzyć się w piłkę do masażu o dość dużej twardości. Może być piłka tenisowa, piłka kauczukowa lub do baseballa/lacrosse’a ale najlepiej sprawdza się piłeczka do masażu firmy Blackroll.

Chcąc wykonać ćwiczenie należy podłożyć piłkę pod stopę i docisnąć ją do ziemi w granicach bólu (nie przydeptywać piłki całkowicie). Można zadrzeć palce stóp do góry – co wzmocni docisk powierzchownej części stopy, albo opuścić je na dół, dzięki czemu można dostać się dużo głębiej.

Następnie rolować, turlać piłkę pod stopą z dociskiem, do uzyskania uczucia rozluźnienia.

Badania pokazują, że po 1-2 minutach można uzyskać największe efekty i natychmiastowe zwiększenie zakresu ruchomości stopy oraz redukcję odczuć bólowych.

Hola hola… nie tak prędko! Jakie są przeciwwskazania do rolowania stopy? 

Techniki rolowania są wskazane głównie w stanie przewlekłym oraz podostrym. Wykonywanie ćwiczenia w ostrej fazie zapalnej może skutkować zwiększeniem objawów bólowych i wydłużeniem czasu terapii. Tak więc w przypadku kiedy czynniki prozapalne wygodnie rozłożą się na włóknach kolagenowych rozcięgna podeszwowego warto poczekać aż tropikalna temperatura trochę ustąpi i nadejdzie „pora deszczowa”, która na jakiś czas je przegoni. Dopiero kiedy pot nie cieknie naszej stopie po… plecach warto wziąć się do pracy. Jeśli pacjent dał radę odwlec swoje objawy na tyle, żeby doprowadzić do przewlekłego zapalenia rozcięgna – może poczekać 2-3 dni na jego złagodzenie przed rozpoczęciem ćwiczeń.

Są też przeciwwskazania bezwzględne, z którymi walka należy do innych działów medycyny nie do piłeczki tenisowej. Należą do nich:

• RZS (w ostrej fazie)

• podwyższona temperatura ciała (na skutek infekcji lub trwającego aktywnego zapalenia)

• stopa cukrzycowa

• zakrzepica żył głębokich

• choroby naczyń obwodowych (np. choroba Buergera)

• zaawansowana osteoporoza

• zaburzenia czucia w obrębie stopy

• należy zachować ostrożność jeśli osoba ma tendencje do powstawania krwiaków

Rezultat?

Pierwszym efektem, który można poczuć zaraz po wykonaniu ćwiczenia jest ogólne rozluźnienie w obrębie stopy oraz swobodnejszy ruch. Po chwili można także odczuć, że chodzi się swobodniej a samo rozcięgno podeszwowe nie boli już tak jak wcześniej. Oczywiście w zależności od zaawansowania schorzenia – efekty mogą być piorunująco dobre lub umiarkowane. Jedna osoba natychmiast zacznie biegać podczas kiedy druga postawi sprawniej jeden krok, aczkolwiek zupełny brak efektów zdarza się raczej rzadko.

Show must go on!

Wg badań po 2 minutach rolowania stopy jesteśmy w stanie uzyskać natychmiastowe zwiększenie elastyczności nie tylko samej stopy ale także grupy kulszowo-goleniowej oraz mięśni kręgosłupa lędźwiowego.

Anatomicznie takie twierdzenie ma w przebiegu taśmy powięziowej tylnej (Myers), która niesie ze sobą olbrzymi potencjał terapeutyczny.

Warto więc wykonać szybki test, który pokaże nam możliwości tego ćwiczenia:

1. wykonaj skłon w przód (palce do podłogi) i sprawdź ile brakuje Ci do dotknięcia podłogi palcami lub jeśli jej dotykasz jaką część dłoni jesteś w stanie położyć na podłodze

2. zroluj najpierw jedną potem drugą stopę przez 2 minuty (kolejność nie ma znaczenia)

3. wykonaj skłon ponownie i sprawdź różnicę… nieźle co?!

Można zatem dojść do wniosku, że pomimo pozornie niedużego obszaru działania, rolowanie stopy ma ogromny potencjał jako uzupełnienie terapii wielu innych schorzeń. Przy zapaleniu rozcięgna podeszwowego – sprawdza się bardzo dobrze!

Bibliografia:

1. Tkanka łączna właściwa. W: Wojciech Sawicki: Histologia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2003
2. Kitaoka H., Luo Z., Growney E., Berglund L, An K., Material properties of the plantar aponeurosis. Foot&Ankle International 1994.
3. Petraglia F., Ramazzina I., Constantino C., Plantar fasciitis in athletes: diagnostic and treatment strategies. A systematic review. Muscles, Ligaments and Tendons Journal 2017
4. Grieve R. PhD, Alfaki M. BSc, Gooodwin F. BSc, Bourton A. BSc, Jeffries C. BSc, Scott H. BSc, The immediate effect of bilateral self myofascial release on the plantar surface of the feet on hamstring and lumbar spine flexibility: A pilot randomised controlled trial Journal of Bodywork and Movement Therapies 2015
5. Pearcey G. MSc; Bradbury-Squires D. MSc; Kawamoto J. MSc; Drinkwater E. PhD; Behm D. PhD; Button D. PhD Foam Rolling for Delayed-Onset Muscle Soreness and Recovery of Dynamic Performance Measures Journal of Athletic Training 2015
6. Cheatham S. PT, Kolber M. PT, Cain M. MS, Lee M. PT The effects of self-myofascial release using a foam roll or roller massager on joint range of motion, muscle recovery and performance: A systematic review. The International Journal of Sports Physical Therapy 2015