Mięśnie żucia – co o nich wiemy i czy można je leczyć

Sprawne gryzienie i żucie jest podstawową czynnością niezbędną do przetrwania człowieka. To dzięki dobrej jakości uzębienia i wytrenowanym mięśniom żuchwy, byliśmy w stanie setki lat temu odrywać grube kawałki mięsa i roślin, aby się nimi pożywić. Dzisiaj pokarm obecny na półkach nie wymaga od nas tak intensywnego używania aparatu żucia – jest bardziej miękki, rozdrobniony niż dawniej. Dlaczego więc staw skroniowo – żuchwowy i mięśnie zgryzu tak często przysparzają nam problemów? Przyjrzyjmy się nieco bliżej mięśniom żucia, których znajomość może być przydatna w praktyce każdego fizjoterapeuty.

Gdzie znajduje się mięsień żwacz?

Jest to mięsień, który każdy z nas z łatwością może wyczuć na bocznej powierzchni swojej twarzy – wystarczy ułożyć dłonie na polikach i zacisnąć zęby. Podzielony jest na dwie części – powierzchowną i głęboką, z których to powierzchowna jest warstwą większą. Rozpościera się pomiędzy kością jarzmową, a żuchwą, unerwiany jest przez gałąź V3 (żuchwową) nerwu trójdzielnego, a unaczyniony przez tętnicę szczękową.

Jest strukturą, przez którą najczęściej pojawiają się kłopoty w okolicach stawu skroniowo – żuchwowego, bardzo często wpływa bezpośrednio na ograniczenie możliwości otwarcia ust. U zdrowej osoby usta powinny bez problemów otwierać się na szerokość 3 palców.

Problem pojawia się, gdy z jakiegoś powodu nasz żwacz znajduje się w permanentnym stanie napięcia. Może wtedy prowokować duże problemy funkcjonalne i bólowe, które z dużą pewnością popsują życie do tej pory szczęśliwemu użytkownikowi. Niesprawny mięsień żwacz może sprawiać duże problemy przy spożywaniu pokarmu, przełykaniu i formowaniu kęsów – zwłaszcza z włóknistych pokarmów (typu czerwone mięso), przy których bardzo istotne jest używanie dużej siły żucia. W przypadku zwiększonego napięcia i obecności aktywnych punktów spustowych – może prowokować dolegliwości bólowe okolicy oka, polików, zębów oraz wrażenie bólu ucha.

Mięśnie skrzydłowe – boczny i przyśrodkowy

O mięśniach skrzydłowych można by rozpisywać się bez końca. Mięsień skrzydłowy przyśrodkowy znajduje się niżej. Jego przyczepy początkowe leżą pomiędzy blaszkami kości klinowej. W swojej czynności odpowiada za unoszenie żuchwy współpracując z m. żwaczem i m. skroniowym.

Jego odpowiednik – mięsień skrzydłowy boczny odpowiada za wysuwanie żuchwy w przód i do boku. Pełni także jedną funkcję, która nie jest wykonywana przez żaden inny z mięśni tej okolicy – stabilizuje dysk stawu skroniowo – żuchwowego, zapewniając jego prawidłowe przemieszczanie się podczas otwierania i zamykania ust. Pracę mięśni skrzydłowych można porównać do szwajcarskiego zegarka – podczas tysięcy ruchów żucia, które wykonujemy codziennie, regulują one napięcie stawu skroniowo-żuchwowego i pozwalają na jego „balansowanie” optymalizując jego pracę.

Dysfunkcje mięśni skrzydłowych mogą obejmować zarówno problemy funkcjonalne otwieranie i zamykanie ust, „przeskakiwanie” w stawie skroniowo – żuchwowym. Nadaktywne mięśnie skrzydłowe mogą również prowokować dolegliwości bólowe – najczęściej promieniujące w okolice policzka, zstępujące do kąta żuchwy, a także ból środka ucha, połączony często z piskami i szumami usznymi.

Jaką funkcję pełni mięsień skroniowy?

Na koniec najsilniejszy mięsień żucia – skroniowy. Wypełnia on dół skroniowy i biegnie ku dołowi, kształtując grube i mocne ścięgno na wyrostku dziobatym żuchwy. Odpowiada on za zaciskanie razem szczęki i żuchwy, wzmacniając siłę zgryzu. Z powodu swojej siły i decydującej funkcji, często przysparza problemów. Będzie on kluczowym punktem zainteresowania w przypadkach osób cierpiących z powodu nawracających migren, bólu okolicy zębów oraz bólu głowy z charakterystycznym uczuciem promieniowania do oka i „zalewania” połowy twarzy. 

Jak wygląda terapia mięśni żucia?

Ze strony fizjoterapii, mięśnie żucia niosą ze sobą olbrzymi potencjał leczniczy. Dzięki zajęciu się okolicą stawu skroniowo – żuchwowego i tkankom miękkim żuchwy i szczęki jesteśmy w stanie uzyskać bardzo duże efekty w przypadku wielu dolegliwości. Szczególnie potrzebujący pracy w okolicy mięśni żucia to osoby cierpiące z powodu:

• bólu głowy,
• zębów, ucha,
• potylicy i kręgosłupa szyjnego,
• a także Ci, którzy mają nieustanny problem z nadmiernym zaciskaniem zębów, krzywym zgryzem. 

Szczególnie wartościowe są tutaj techniki manualne, dzięki którym w bezpośredni sposób jesteśmy w stanie oddziaływać na daną strukturę. Osoby wprawione w suchym igłowaniu mogą uznać mięśnie żucia za pole do popisu. Wkłucia w tym miejscu wywołują często lekki niepokój pacjenta, dojście do odpowiedniego punktu spustowego (np. na m. skrzydłowym bocznym) może być nie lada wyzwaniem, aczkolwiek efekty tej terapii bywają piorunujące.