Rola poszczególnych struktur układu nerwowego, a zespół bólowy dolnego odcinka kręgosłupa

Cześć!

Dziś na tapet bierzemy neurotrofiny, neuropeptydy, współczulne aferentacje oraz inerwacje (te ostatnie już niekoniecznie współczulne). Brzmi kiepsko. Obiecujemy jednak, że tragedii nie będzie!

W 2010 roku zespół hiszpańskich naukowców opublikował w „Journal of Anatomy” pracę przeglądową, której przedmiotem – w skrócie – było omówienie roli poszczególnych struktur układu nerwowego, białek i krążków międzykręgowych w przebiegu zespołów bólowych dolnego odcinka kręgosłupa (ang. low back pain M54.5).
Jak powszechnie wiadomo, zdrowy krążek międzykręgowy jest dość ubogi w unerwienie. Jedynie najbardziej zewnętrzne warstwy pierścienia włóknistego są zaopatrywane w receptory (zazwyczaj nocyceptywne) oraz zazwojowe włókna współczulne. Co się jednak dzieje w sytuacji, kiedy krążek zaczynają dopadać postępujące procesy degeneracyjne? Otóż, rozpoczyna się synteza i wydzielanie dużej ilości neurotrofin (NT), które mają działanie silnie neurotropiczne i neurotroficzne. Równolegle do wydzielania tych substancji obserwuje się znaczne zwiększenie inerwacji krążka międzykręgowego oraz, co ciekawe, intensywną ekspansję nowych zakończeń nerwowych do wnętrza krążka, w stronę jądra miażdżystego (ryc.1).

Związek pomiędzy wydzielaniem neurotrofin, a nagłym wzrostem liczby zakończeń nerwowych w krążku międzykręgowym wydaje się dość klarowny i oczywisty. To, co najbardziej interesujące, to właśnie ta silna i wyraźnie zauważalna ekspansja w głąb „dysku”. Jednakże, świat naukowy rządzi się swoimi prawami i kwestia ta musi zostać dokładnie zbadana. Póki co pamiętajmy, że podane informacje jesteśmy zmuszeni odstawić na półkę z napisem „Hipotezy, obserwacje, przypuszczenia”. Nie znaczy to oczywiście, że nie powinniśmy o nich pamiętać w trakcie prowadzenia naszej diagnostyki oraz terapii.

Aferentacja współczulna

Mamy za sobą już neuropeptydy, neurotrofiny oraz procesy inerwacji. A co z aferentacją współczulną? Otóż, w pracy wykonanej przez Takebayashiego i wsp. [2] dowiedziono, iż w trakcie trwania i pogłębiania się procesów degeneracyjnych krążka międzykręgowego, toczące się reakcje zapalne wpływają na znaczne zwiększenie aferentacji pnia współczulnego i przewodzenie przezeń silnych bodźców nocyceptywnych. Informacja bólowa była jednak przekazywana tylko w sytuacji drażnienia chemicznego, będącego efektem trwającego procesu zapalnego. Drażnienie czysto mechaniczne nie wywoływało żadnej odpowiedzi bólowej. Jest to obserwacja spójna z pojawiającymi się od dłuższego czasu doniesieniami mówiącymi o tym, że w przypadku wszelkich dolegliwości „krążkowo-korzeniowych” to drażnienie chemiczne, a nie mechaniczne ma swój największy udział w generowaniu odpowiedzi bólowej. Równocześnie publikacja Takebayashiego i wsp. jest kolejną spośród wielu współczesnych prac, które odkrywają przed nami tajemnice drzemiące w neurofizjologii Autonomicznego Układu Nerwowego.

Trudno stwierdzić, czy te doniesienia wpływają w znaczący sposób na przebieg wizyty pacjenta w gabinecie. Bez wątpienia jednak są one kolejnym elementem układanki, która prowadzi Nas w kierunku lepszego rozumienia ludzkiego organizmu, przebiegu procesów jego patologizacji oraz możliwości leczenia.

/Krzyś

Bibliografia:

1. García-Cosamalón J, del Valle ME, Calavia MG, García-Suárez O, López-Muñiz A, Otero J, Vega JA. (2010) Intervertebral disc, sensory nerves and neurotrophins: who is who in discogenic pain? J. Anat 217, pp 1-15
2. Takebayashi T, Cavanaugh JM, Kallakuri S, et al. (2006) Sympathetic afferent units from lumbar intervertebral discs. J Bone Joint Surg Br 88, 554–557

Źródło ryciny:

1. García-Cosamalón J, del Valle ME, Calavia MG, García-Suárez O, López-Muñiz A, Otero J, Vega JA. (2010) Intervertebral disc, sensory nerves and neurotrophins: who is who in discogenic pain? J. Anat 217, pp 1-15