Czy polskie prawo pozwala fizjoterapeucie przerywać ciągłość skóry ?

Kwestie dotyczące przerywania ciągłości skóry to temat, nad którym dyskutuje wielu lekarzy, fizjoterapeutów, kosmetyczek i .. prawników.  W tym miejscu należy się zastanowić co to jest przerywanie ciągłości tkanek, czym jest świadczenie zdrowotne i kto może go udzielać. Prawo nie definiuje przerywania ciągłości tkanek. Naruszenie ciągłości tkanek – jest to przecięcie ostrym narzędziem tkanki skórnej, przy pomocy takich narzędzi jak: nożyczki, skalpel, ciążki, frezy kosmetyczne, dłuto pedologiczne.

Świadczenie zdrowotne to działanie służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia, jak również inne działanie medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich udzielania.

Art. 5 ust. 41 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych stanowi, iż świadczeniodawca to:

• podmiot wykonujący działalność leczniczą w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, czyli lekarz, lekarz dentysta, pielęgniarka i położna !!!
• osoba fizyczna inna niż wymieniona w lit. a, która uzyskała fachowe uprawnienia do udzielania świadczeń zdrowotnych i udziela ich w ramach wykonywanej działalności gospodarczej,  – fizjoterapeuta !!!!
• podmiot realizujący czynności z zakresu zaopatrzenia w wyroby medyczne.

I koło się zazębia.

Zatem co rozumiemy pod pojęciem świadczeń zdrowotnych?

Co to są za konkretne świadczenia? Ustawa nie precyzuje tego określenia. Czy świadczeniem zdrowotnym jest w takim razie przerwanie ciągłości skóry? 

Świadczeniem zdrowotnym jest z pewnością przeprowadzenie operacji na otwartym sercu, czy zatem fizjoterapeuta, który jest zawodem medycznym oraz posiada prawo do świadczeń zdrowotnych ma uprawnienie do przeprowadzania takiej operacji? 

Nie, ponieważ art. 2 ust 2 ustawy o działalności leczniczej wyraźnie wskazuje, iż osoba wykonująca zawód medyczny oznacza – osobę uprawnioną na podstawie odrębnych przepisów do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz osobę legitymującą się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny. Nie wystarczy do wykonania operacji na otwartym sercu, aby taka osoba posiadała zawód medyczny. Ustawa wyraźnie wskazuje,iż są potrzebne fachowe kwalifikacje w określonym zakresie lub określonej dziedzinie medycyny. Fizjoterapeuta nie ma przyznanych takich kompetencji mimo tego, że jest zawodem medycznym i może udzielać świadczeń zdrowotnych. Analogicznie sytuacja ma się do przerywania ciągłości skóry przez fizjoterapeutów.

Ponadto art. 6 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta stanowi, iż pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej, natomiast art. 8 ustawy o prawach pacjenta stanowi, iż pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym. Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych osoby wykonujące zawód medyczny kierują się zasadami etyki zawodowej określonymi przez właściwe samorządy zawodów medycznych.

Tu pojawia się pytanie….

W jaki sposób fizjoterapeuta może spełnić wymogi, które stawia ustawa, skoro nigdy podczas swojego kształcenia zawodowego nie był szkolony, ani nie zdobył kwalifikacji przerywania ciągłości skóry?

Po sprawdzeniu harmonogramu zajęć, tematów na uczelniach w całym kraju stanowczo można stwierdzić, iż przerywanie ciągłości skóry nie jest przedmiotem nauczania w tym zawodzie. Zatem fizjoterapeuta nie ma odpowiednich kwalifikacji i uprawnień posiadając wyłącznie takie wykształcenie.

Zwolennicy stanowiska przyznającego fizjoterapeutom uprawnienie w postaci możliwości przerywania ciągłości skóry powołują się na ustawę z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Art. 11 ust.1 tej ustawy stanowi, że kierownicy podmiotów leczniczych oraz inne osoby udzielające świadczeń zdrowotnych są obowiązani do podejmowania działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych.

Działania, o których mowa w ust. 1, obejmują w szczególności:

• ocenę ryzyka wystąpienia zakażenia związanego z wykonywaniem świadczeń zdrowotnych;
• monitorowanie czynników alarmowych i zakażeń związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych w zakresie wykonywanych świadczeń;
• opracowanie, wdrożenie i nadzór nad procedurami zapobiegającymi zakażeniom i chorobom zakaźnym związanym z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, w tym dekontaminacji;
• skóry i błon śluzowych lub innych tkanek;
• wyrobów medycznych, wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro, wyposażenia wyrobów medycznych, wyposażenia wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro i aktywnych wyrobów medycznych do implantacji
• stosowanie środków ochrony indywidualnej i zbiorowej w celu zapobieżenia przeniesieniu na inne osoby biologicznych czynników chorobotwórczych;
• wykonywanie badań laboratoryjnych oraz analizę lokalnej sytuacji epidemiologicznej w celu optymalizacji profilaktyki i terapii antybiotykowej;
• prowadzenie kontroli wewnętrznej w zakresie realizacji działań

Takie rozumowanie jest błędne. To, że fizjoterapeuci jako udzielający świadczeń medycznych mają obowiązek opracowywania procedur na wypadek sytuacji, gdyby zaistniało przerywanie ciągłości skóry przy wykonywaniu ich pracy oznacza, wyłącznie, że muszą posiadać takie procedury, bo wypadki się zdarzają. Przerwanie ciągłości skóry nie jest działaniem zaplanowanym, a jedynie sytuacją, która może nastąpić. Dlatego też tego artykułu nie można traktować jako uprawnienia, a jedynie jako procedurę bezpieczeństwa przeciwko zakażeniom.

Co na to prawo?

Należy podkreślić, iż polskie prawo nie zakazuje wprost przerywania ciągłości skóry fizjoterapeutom poprzez ustanowienie takiego przepisu prawnego. W przypadku działalności leczniczej oraz medycyny ważniejszym wydaje się posiadanie odpowiednich uprawnień, kompetencji i wykształcenia w danej dziedzinie, aby móc wykonywać odpowiednie zabiegi, operacje, czy podejmować odpowiednie leczenie. Ustawa o zawodzie fizjoterapeuty nie przyznaje takiego uprawnienia. Co więcej stanowi, że odpowiedzialność prawna za leczenie bez odpowiednich uprawnień jest wysoka i kosztowna. Osoba poszkodowana może dochodzić swoich praw przed sądem powszechnym. 

Z kolei przepis art. 444 Kodeksu Cywilnego reguluje odpowiedzialność za szkody na kliencie. Oprócz zobowiązania do naprawienia szkody, w tym również w przypadku trwałego uszkodzenia ciała zasądzenia renty, Sąd może także zasądzić zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Ustawa o zawodzie lekarza stanowi, że ten, kto bez uprawnień udziela świadczeń zdrowotnych polegających na rozpoznawaniu chorób oraz ich leczeniu, podlega karze grzywny. Postępowanie toczy się według przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Jeżeli sprawca czynu działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej albo wprowadza w błąd co do posiadania takiego uprawnienia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Podane zagadnienie należałoby zatem rozważać nie w kwestiach „pozwolenia” lub „zakazu”, lecz ewentualnej odpowiedzialności karnej za przerwanie ciągłości skóry bez uprawnień.