Jeśli uczestniczylibyśmy w quizie z diagnostyki mogłoby pojawić się tam takie pytanie: Jaka dolegliwość może występować zarówno podczas intensywnego uprawiania sportu, spania i siedzenia przy biurku, a ból który jej towarzyszy czasem zwala z nóg? To skurcze mięśni!
Niemal każdy z nas kiedyś doświadczył tego bolesnego doznania, jednak nie wszyscy zastanawiają się – dlaczego? Jeszcze mniej osób zna patofizjologię i przyczyny powstawania tej z pozoru błahej dolegliwości. Przyjrzyjmy się skurczom bliżej, aby móc im zapobiegać i reagować, kiedy już się pojawią.
Skurcze mięśni – bolesna dolegliwość dotycząca każdego z nas
Zazwyczaj skurcze mięśni pojawiają się podczas uprawiania aktywności fizycznej lub podczas izolowanego ruchu danej grupy mięśniowej. Z definicji, pokazują się nieoczekiwanie, niezależnie od naszej woli, są bardzo bolesne i trwają od kilku do kilkudziesięciu sekund. Najczęstszymi grupami mięśni, w których skurcze występują są: mięśnie łydek, grupa kulszowo-goleniowa oraz mięśnie czworogłowe. Czasem pojawiają się także w mięśniach grzbietu i klatki piersiowej.
Skurcze mięśni są najczęstszym rodzajem dolegliwości bólowych sportowców w czasie podejmowania wysiłku. Ich częstotliwość wzrasta wraz z intensywnością i czasem trwania treningu. Szacuje się, że problem ten dotyczy odpowiednio:
- 67% triathlonistów,
- około 50% biegaczy,
- 52% zawodników rugby,
- 60% kolarzy.
Mimo tak częstego występowania, mechanizm powstawania dolegliwości nie jest w pełni rozpoznany.
Czynniki ryzyka skurczów mięśni
Wraz z wieloma obserwacjami osób trenujących i tych, którzy są na bakier z aktywnością wyróżniono szereg czynników mogących wpływać na częste, niekontrolowane skurcze mięśni. To m.in.:
- wysiłek fizyczny ponad możliwości danej osoby,
- zbyt duże, wstępne zmęczenie mięśni przed podjęciem treningu,
- wysokie BMI, otyłość,
- brak odpowiedniej elastyczności mięśni,
- choroby przewlekłe (układu krążenia, układu nerwowego, choroby nowotworowe),
- odwodnienie, nieprawidłowa dieta, zaburzenia elektrolitowe.
Jak powstają skurcze?
Na temat mechanizmu powstawania skurczów mięśniowych istnieje kilka teorii próbujących wyjaśnić, o co w tym wszystkim właściwie chodzi. Dlaczego sportowiec na poziomie zawodowym, dobrze odżywiony, z wysokim pułapem tlenowym jest narażony na podobne dolegliwości co człowiek, który od 20 lat nie wstaje sprzed ekranu komputera?
Istnieją dwie główne teorie, które w sensowny sposób próbują wytłumaczyć, dlaczego każdy z nas może kiedyś cierpieć z powodu bolesnych skurczów.
- Pierwsza, neurologiczna mówi o nieprawidłowej impulsacji nerwowej z narządów ścięgnistych Golgiego. Przy nieodpowiednio elastycznych mięśniach lub tych zbyt długo przebywających w skróconej pozycji, dochodzi do dysbalansu pomiędzy informacjami pobudzającymi i hamującymi pracę aparatów ścięgnistych. Skutkuje to złą informacją dla układu nerwowego oraz odruchowym, nadmiernym napięciem mięśniowym.
- Druga teoria – biochemiczna, skupia się na podejściu obejmującym prawidłowe nawodnienie i gospodarkę elektrolitową. Wg niej, kiedy w naszym ciele zaczyna brakować wody i elektrolitów (Ca, Na, K, Mg), np. na skutek nadmiernej potliwości lub odwodnienia z małej podaży płynów, może dojść do nieprawidłowego działania nerwów i nadmiernych impulsacji, a w konsekwencji do skurczów mięśni.
Podejście terapeutyczne do skurczów
Zarówno w sporcie na wysokim poziomie, jak i w pracy z ludźmi niewysportowanymi należy rozważyć czy osoba, która narzeka na stałe problemy ze skurczami mięśni nie cierpi na chorobę bardziej zaawansowaną niż nierozciągnięte mięśnie czy brak wody i zestawić jej problem z innymi objawami. W razie, kiedy pacjent nie ma większych problemów zdrowotnych, skutecznymi technikami terapeutycznymi będą:
- przemyślana, długa i sumienna rozgrzewka przed wysiłkiem fizycznym,
- stretching statyczny po wysiłku,
- poizometryczna relaksacja mięśni,
- terapia punktów spustowych,
- zachowanie odpowiedniej ergonomii pracy i przerw na rozruszanie ciała.
Nieodzownym elementem jest również zadbanie o prawidłowe nawodnienie, podaż elektrolitów i zdrowy styl życia. Odpowiednim wyborem będzie zatem wyrobienie nawyku picia wysoko zmineralizowanej wody, napojów izotonicznych (naturalnych na bazie miodu, imbiru i cytryny) oraz życie wolne od nałogów i zwyczajów mogących negatywnie wpływać na stan układu krążenia i metabolizm ciała człowieka.
Publikowane w niniejszym portalu treści o charakterze medycznym mają cel wyłącznie informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Nie mogą w jakikolwiek sposób zastąpić wizyty u lekarza, lekarskiej porady, zaleceń lekarza, czy też postawionej przez lekarza diagnozy.
Wszystkie treści zamieszczone w Serwisie, w tym artykuły dotyczące tematyki medycznej, mają wyłącznie charakter informacyjny. Dokładamy starań, aby zawarte informacje były rzetelne, prawdziwe i kompletne, jednakże nie ponosimy odpowiedzialności za rezultaty działań podjętych w oparciu o nie, w szczególności informacje te w żadnym wypadku nie mogą zastąpić wizyty u lekarza.
