Każdy terapeuta napotyka na ścieżce swojej kariery schorzenia, które są dużym wyzwaniem zarówno dla specjalisty jak i dla samego pacjenta. Jedną z dolegliwości tego typu jest niewątpliwie zespół Sudecka. Ze względu na swoje pochodzenie, patofizjologię i objawy jest dolegliwością łatwą w rozpoznaniu jednak terapia bywa bardzo długotrwała i nie zawsze przynosi w pełni satysfakcjonujące skutki. Czy jako fizjoterapeuci jesteśmy w stanie pomóc pacjentowi doświadczonemu zespołem Sudecka? Okazuje się, że istnieją na to sposoby, z których wybrane zostaną opisane poniżej.
Jak powstaje zespół Sudecka?
Zespół Sudecka jest dolegliwością wielopłaszczyznową, wynikającą z zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego. Narażone są na jej powstawanie głównie osoby po urazach narządu ruchu i opatrunkach gipsowych – lecz nie tylko. Badania wykazują, że osoby po udarze mózgu oraz zawale serca również wykazują częstsze występowanie tego schorzenia.
Aktualna nazwa zespołu Sudecka to kompleksowy zespół bólu regionalnego (CRPS). W celu określenia tego schorzenia używa się również pojęć: zespół algodystroficzny, zespół odruchowej dystrofii współczulnej, kauzalgia. Za przyczynę tego schorzenia uważa się zwiększoną aktywność układu współczulnego, wasokonstrykcje, zaburzenie wydzielania neurotransmiterów. W przypadku najczęstszej przyczyny zespołu Sudecka – zbyt ciasnego opatrunku gipsowego prawdopodobną, bezpośrednią przyczyną jest uszkodzenie włókien nerwowych kończyny, przez co następuje zaburzenie kontroli jej ukrwienia i regulacji metabolicznej.
Rozpoznanie schorzenia
Objawy kompleksowego bólu regionalnego są bardzo szerokie. Najczęstszym jest ból, który osoba chora odczuwa jako palący, piekący, dźgający, często o ogromnej intensywności. Oprócz bólu pojawia się:
- przeczulica miejsc zajętych schorzeniem (niemożność położenia dłoni, stopy na podłożu, włożenia ubrań),
- obrzęk,
- zmiany w kolorycie skóry (od bladej po sinoczerwoną),
- zmiany w strukturze skóry (błyszcząca, cienka),
- zmniejszanie gęstości kości,
- zanik mięśni,
- czasem pojawiają się także objawy ogólnoustrojowe takie jak omdlenia, zaburzenia funkcjonowania narządów wewnętrznych.
Objawy mogą zmieniać się w czasie oraz być różne u każdego chorego. Ból jednak pozostaje ciągły, zmieniający swoją intensywność.
Diagnostyka zespołu Sudecka opiera się o szczegółowy wywiad i obraz kliniczny pacjenta. W 2003 roku zostały przyjęte “kryteria budapesztańskie” obejmujące występowanie bólu jak również historię zaburzeń czuciowych, vasomotorycznych, sudomotorycznych, troficznych czy motorycznych.
Terapia – czy w ogóle jest możliwa?
Ze względu na wiele objawów, które mogą występować w CRPS, leczenie opiera się o różne metody terapeutyczne i wielu specjalistów, którzy powinni ze sobą współpracować prowadząc pacjenta. Na dzień dzisiejszy leczenie opiera się głównie o metody objawowe, które obejmują farmakoterapię (kortykosteroidami, lekami przeciwbólowymi oraz wspierającymi krążenie) oraz w bardziej zaawansowanych i opornych na leczenie przypadkach – leczenie chirurgiczne polegające na wszczepieniu stymulatora rdzenia kręgowego lub sympatektomię.
Ostatnie doniesienia naukowe ze świata medycyny manualnej i osteopatii sugerują, że możliwe jest wspomaganie leczenia zespołu Sudecka przy pomocy tych metod. Z praktycznego punktu widzenia techniki wspomagające pracę przy tym schorzeniu mogą obejmować:
- normalizację napięcia w okolicy zwoju gwiaździstego (w przypadku dolegliwości kończyny górnej) przez terapię kręgosłupa szyjnego, I żebra, mostka, otworu górnego klatki piersiowej,
- kompleksowej terapii kręgosłupa lędźwiowego i oraz przejścia Th-L (w przypadku dolegliwości kończyny dolnej) w celu normalizacji napięcia zwojów współczulnych przykręgosłupowych,
- techniki energizacji mięśniowej (PiR, MET),
- klawiterapię,
- terapie czaszkowo-krzyżową,
- stopniowe wdrażanie ćwiczeń usprawniających.
Kompleksowy zespół bólu regionalnego (zespól Sudecka) jest niewątpliwie schorzeniem skomplikowanym w swojej przyczynie, przebiegu oraz leczeniu jednak współpraca specjalistów oraz samego pacjenta może przynieść korzystne rezultaty w znoszeniu objawów choroby. W ostatnim czasie dużo nowości w świecie fizjoterapii pozwala na skuteczniejszą rehabilitację w zespole Sudecka, dlatego warto wesprzeć się dobrym specjalistą tej dziedziny w przebiegu leczenia.
Bibliografia:
- Birklein, F., Ajit, S. K., Goebel, A., Perez, R., & Sommer, C. (2018). Complex regional pain syndrome – phenotypic characteristics and potential biomarkers. Nature reviews. Neurology, 14(5), 272–284. doi:10.1038/nrneurol.2018.20
- Elsamadicy, Aladine A et al. “Prevalence and Cost Analysis of Complex Regional Pain Syndrome (CRPS): A Role for Neuromodulation.” Neuromodulation : journal of the International Neuromodulation Society vol. 21,5 (2018): 423-430. doi:10.1111/ner.12691
- Goebel, Andreas et al. “Standards for the diagnosis and management of complex regional pain syndrome: Results of a European Pain Federation task force.” European journal of pain (London, England) vol. 23,4 (2019): 641-651. doi:10.1002/ejp.1362
- Kim, Hyungtae et al. “Epidemiology of complex regional pain syndrome in Korea: An electronic population health data study.” PloS one vol. 13,6 e0198147. 4 Jun. 2018, doi:10.1371/journal.pone.0198147
- Schranz, Karl et al. “Treating Complex Regional Pain Syndrome Using Counterstrain: A Novel Approach.” Cureus vol. 12,10 e10948. 14 Oct. 2020, doi:10.7759/cureus.10948
- Pfister, M, and L Fischer. “Die Behandlung des komplexen regionalen Schmerzsyndroms der oberen Extremität mit wiederholter Lokalanästhesie des Ganglion stellatum” [The Treatment of the Complex Regional Pain Syndrome (CRPS 1 and CRPS 2) of the Upper Limb with Repeated Local Anaesthesia to the Stellate Ganglion.]. Praxis vol. 98,5 (2009): 247-57. doi:10.1024/1661-8157.98.5.247
