Zespół Sudecka – jak powstaje? Czy terapia jest możliwa?

Każdy terapeuta napotyka na ścieżce swojej kariery schorzenia, które są dużym wyzwaniem zarówno dla specjalisty, jak i dla samego pacjenta. Jedną z dolegliwości tego typu jest niewątpliwie zespół Sudecka. Ze względu na swoje pochodzenie, patofizjologię i objawy, jest dolegliwością łatwą w rozpoznaniu, jednak terapia bywa bardzo długotrwała i nie zawsze przynosi w pełni satysfakcjonujące skutki. Czy jako fizjoterapeuci jesteśmy w stanie pomóc pacjentowi doświadczonemu zespołem Sudecka? Okazuje się, że istnieją na to sposoby, z których wybrane zostaną opisane poniżej. 

Jak powstaje zespół Sudecka?

Zespół Sudecka jest dolegliwością wielopłaszczyznową, wynikającą z zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego. Narażone są na jej powstawanie głównie osoby po urazach narządu ruchu i opatrunkach gipsowych – lecz nie tylko. Badania wykazują, że osoby po udarze mózgu oraz zawale serca również wykazują częstsze występowanie tego schorzenia. 

Aktualna nazwa zespołu Sudecka to kompleksowy zespół bólu regionalnego (CRPS). W celu określenia tego schorzenia, używa się również pojęć: zespół algodystroficzny, zespół odruchowej dystrofii współczulnej, kauzalgia. Za przyczynę tego schorzenia uważa się zwiększoną aktywność układu współczulnego, wazokonstrykcję, zaburzenie wydzielania neurotransmiterów. W przypadku najczęstszej przyczyny zespołu Sudecka – zbyt ciasnego opatrunku gipsowego – prawdopodobną, bezpośrednią przyczyną jest uszkodzenie włókien nerwowych kończyny, przez co następuje zaburzenie kontroli jej ukrwienia i regulacji metabolicznej.

Zespół Sudecka – rozpoznanie schorzenia

Objawy kompleksowego bólu regionalnego są bardzo szerokie. Najczęstszym jest ból, który osoba chora odczuwa jako palący, piekący, dźgający, często o ogromnej intensywności. Oprócz bólu pojawia się:

• przeczulica miejsc zajętych schorzeniem (niemożność ułożenia dłoni, stopy na podłożu, włożenia ubrań),
• obrzęk,
• zmiany w kolorycie skóry (od bladej po sinoczerwoną),
• zmiany w strukturze skóry (błyszcząca, cienka),
• zmniejszenie gęstości kości,
• zanik mięśni,
• czasem pojawiają się także objawy ogólnoustrojowe takie jak omdlenia, zaburzenia funkcjonowania narządów wewnętrznych.

Objawy mogą zmieniać się w czasie oraz być różne u każdego chorego. Ból jednak pozostaje ciągły, zmieniający swoją intensywność.

Diagnostyka zespołu Sudecka opiera się o szczegółowy wywiad i obraz kliniczny pacjenta. W 2003 roku zostały przyjęte “kryteria budapesztańskie” obejmujące występowanie bólu, jak również historię zaburzeń czuciowych, vasomotorycznych, sudomotorycznych, troficznych czy motorycznych.

Terapia – czy w ogóle jest możliwa?

Ze względu na wiele objawów, które mogą występować w CRPS, leczenie opiera się o różne metody terapeutyczne i wielu specjalistów, którzy powinni ze sobą współpracować, prowadząc pacjenta. Na dzień dzisiejszy leczenie opiera się głównie o metody objawowe, które obejmują farmakoterapię (kortykosteroidami, lekami przeciwbólowymi oraz wspierającymi krążenie) oraz w bardziej zaawansowanych i opornych na leczenie przypadkach – leczenie chirurgiczne polegające na wszczepieniu stymulatora rdzenia kręgowego lub sympatektomię.

Ostatnie doniesienia naukowe ze świata medycyny manualnej i osteopatii sugerują, że możliwe jest wspomaganie leczenia zespołu Sudecka przy pomocy tych metod. Z praktycznego punktu widzenia techniki wspomagające pracę przy tym schorzeniu mogą obejmować:

• normalizację napięcia w okolicy zwoju gwiaździstego (w przypadku dolegliwości kończyny górnej) przez terapię kręgosłupa szyjnego, I żebra, mostka, otworu górnego klatki piersiowej,
• kompleksowej terapii kręgosłupa lędźwiowego i oraz przejścia Th-L (w przypadku dolegliwości kończyny dolnej) w celu normalizacji napięcia zwojów współczulnych przykręgosłupowych,
• techniki energizacji mięśniowej (np. MET),
• klawiterapię,
• terapię czaszkowo-krzyżową,
• stopniowe wdrażanie ćwiczeń usprawniających.

Kompleksowy zespół bólu regionalnego (zespół Sudecka) jest niewątpliwie schorzeniem skomplikowanym w swojej przyczynie, przebiegu oraz leczeniu jednak współpraca specjalistów oraz samego pacjenta może przynieść korzystne rezultaty w znoszeniu objawów choroby. W ostatnim czasie dużo nowości w świecie fizjoterapii pozwala na skuteczniejszą rehabilitację w zespole Sudecka, dlatego warto wesprzeć się dobrym specjalistą tej dziedziny w przebiegu leczenia.