Zespół metaboliczny – rozpoznanie i rola fizjoterapeuty

Zawód fizjoterapeuty nieustannie się rozwija. Pojawiają się nowe specjalizacje, kierunki. Wiele osób decyduje się na długi rozwój zawodowy, który często opłacony jest wieloma godzinami spędzonymi na szkoleniach i nad książkami. Wszystko po to, aby nieść pomoc pacjentom w jak najbardziej efektywny sposób.

Praca fizjoterapeuty powinna polegać nie tylko na usprawnianiu ruchowym. Wielu specjalistów spotyka na swojej drodze pacjentów, którzy potrzebują szerszej pomocy i niekiedy nieskutecznie szukają rozwiązania swoich problemów zdrowotnych. Jednym z najczęściej spotykanych problemów jest zespół metaboliczny, który wg statystyk dotyka już 25% populacji. Czy fizjoterapeuta powinien umieć rozpoznawać objawy tego stanu? Jak można pomóc osobie, u której podejrzewa się zespół metaboliczny?

Rozpoznanie zespołu metabolicznego

Zespół metaboliczny jest schorzeniem, na które składa się kilka chorób. Zalicza się do nich: otyłość, insulinooporność, nadciśnienie oraz dyslipidemia. Jego obecność jest ściśle związana z powstawaniem cukrzycy typu II oraz choroby wieńcowej. Powstawanie zespołu metabolicznego może mieć wiele przyczyn, włączając w to czynniki genetyczne, środowiskowe, dietę i tryb życia. Ogólnie rzecz biorąc dotyczy niemal każdego, kto jest otyły. Zdarza się również, że występuje u osób szczupłych, jednak prowadzących siedzący tryb życia. International Diabetes Federation określiła czynniki, które są decydujące w rozpoznawaniu zespołu metabolicznego, to kolejno:

• Obwód talii >94 (dla mężczyzn); >80 (dla kobiet)
• Podwyższony poziom triglicerydów (>150mg/dL)
• Obniżony poziom cholesterolu HDL (<40mg/dL dla mężczyzn; <50mg/dL dla kobiet)
• Podwyższone ciśnienie krwi (skurczowe >130mmHg, rozkurczowe >85mmHg)
• Podwyższony poziom glukozy we krwi (>100 mg/dL)

Wartości te przyjmuje się dla osób, które do tej pory nie mają wdrożonego żadnego sposobu leczenia. W przypadku, kiedy osoba jest leczona farmakologicznie z powodów wyżej wymienionych przyjmuje się wynik jako dodatni.

Zespół metaboliczny – powikłania

Powikłania nieleczonego zespołu metabolicznego mogą być bardzo ciężkie. Wymienione wyżej cukrzyca oraz choroba wieńcowa to tylko niektóre z nich. Stan ten prowadzi również do przewlekłej niewydolności nerek, niealkoholowego stłuszczenia wątroby (NAFLD), syndromu policystycznych jajników. Wg badań, osoby cierpiące z powodu zespołu metabolicznego umierają dużo szybciej i chorują dużo więcej.

Patogeneza zespołu metabolicznego obejmuje głównie insulinooporność – czyli stan poprzedzający powstanie cukrzycy typu II, charakteryzujący się mniejszym uwrażliwieniem tkanki mięśniowej i tłuszczu na cukier i zwiększeniem intensywności procesu glukoneogenezy w wątrobie. Skutkuje to przewlekle podniesionym poziomem cukru we krwi i wywołaniem ogólnoustrojowej reakcji zapalnej.

Rola fizjoterapeuty

Jako fizjoterapeuci możemy pełnić rolę osób, które uświadamiają pacjentom problem, który może być podłożem wielu chorób na które cierpią. Pomyśl, ilu z Twoich pacjentów jest otyłych, ma nadciśnienie czy przyjmuje metforminę, bo cukier w badaniach był „nieznacznie podwyższony”. W szybkim rozpoznaniu zespołu metabolicznego i wprowadzeniu odpowiedniego leczenia może tkwić recepta na polepszenie stanu zdrowia Twoich pacjentów. U każdej osoby, u której stwierdza się zespół metaboliczny konieczne jest przede wszystkim:

• Wdrożenie aktywności fizycznej – umiarkowanej intensywności, np. lekkich ćwiczeń siłowych, wytrzymałościowych (nordic walking).
• Zmiana nawyków żywieniowych – skutecznym stylem żywienia okazuje się być dieta śródziemnomorska, bogata w polifenole i kwasy tłuszczowe pozytywnie wpływające na układ krążenia.