Terapia ciepłem w gabinecie fizjoterapeuty

Ciepłolecznictwo na przełomie wieków zmieniało się i dostosowywało do aktualnego stanu wiedzy. Współczesna fizjoterapia dopracowała użycie bodźca cieplnego do perfekcji używając w tym celu zarówno prostych jak i bardziej skomplikowanych narzędzi. Zanim jednak przejdziemy do zabiegów przypomnijmy sobie na czym polega działanie ciepła na organizm.

DZIAŁANIE CIEPŁA NA ORGANIZM

Ciepło ma rozluźniający wpływ na tkanki opierający się głównie na poprawie krążenia
w miejscu działania:

• rozszerza naczynia zwiększając przepływ krwi i limfy, co poprawia trofikę tkanek,
• wzmaga tkankową wymianę składników przemiany materii i substancji prozapalnych przyspieszając regenerację,
• powięź, więzadła, torebki stawowe stają się bardziej elastyczne i rozciągliwe,
• rozluźnia mięśnie dzięki wpływowi na motoneurony gamma i alfa,
• działa przeciwbólowo dzięki modulowaniu ilości mediatorów bólu,
• uaktywnia procesy ochrony przed infekcjami.

ZABIEGI DOSTARCZAJĄCE CIEPŁO DO ORGANIZMU

Podstawowym zastosowaniem ciepła w fizjoterapii są przewlekłe stany zapalne, jak np. choroba zwyrodnieniowa stawów, stany po złamaniach, uszkodzeniach nerwów oraz niektóre infekcje.

Gabinet fizjoterapeuty powinien być wyposażony w przynajmniej podstawowy sprzęt mogący doprowadzić ciepło do tkanek pacjenta. Najprostszym rozwiązaniem będzie okład żelowy do stosowania ciepłego jak i zimnego firmy Mueller. Żel rozgrzewamy w gorącej wodzie lub mikrofali po czym lekko rozgniatamy w rękach. Okłady znajdują zastosowanie w terapii po złamaniach jako zabieg przygotowawczy do terapii manualnej, przewlekłych bólach kręgosłupa, rehabilitacji uszkodzeń nerwów obwodowych, mięśni, czy przewlekłych tendinopatiach i entezopatiach.

Poza okładami warta uwagi jest hydroterapia, ciepła woda w zwykłej misce lub specjalnej wannie wirowej pozwoli na przegrzanie tkanek z jednoczesną możliwością wykonywania prostych ćwiczeń, świetnie sprawdza się w przewlekłym leczeniu urazów w obrębie dłoni, przedramienia, stóp i goleni. Dodatkowym działaniem cieplnym stosowanym w trakcie masażu sportowców może być użycie specjalnej maści rozgrzewającej firmy Medisport. Środek jest bezwonny i łatwy w aplikacji, pozwoli lepiej przygotować mięśnie do wysiłku, a stosowanie go po treningu złagodzi dolegliwości bólowe.

ZABIEGI WYTWARZAJACE CIEPŁO W TKANKACH

Ciepło można też wzbudzić w tkankach, bardzo popularnym sposobem jest zabieg światłem podczerwonym (IR). Pozwala nagrzać dużą powierzchnię ciała bez kontaktu ze skórą, co poza ogólnymi wskazaniami do terapii ciepłem znajduje zastosowanie np. po przebytym bakteryjnym zakażeniu skóry. Daje też możliwość bezpiecznego wykonania zabiegu w obrębie twarzy pacjenta, w leczeniu zapalenia zatok i ucha.

Ciepło można też wytwarzać w tkance za pomocą ultradźwięków, działanie fali ultradźwiękowej na organizm dzieli się na mechaniczne, fizykochemiczne oraz cieplne jednak najważniejszym dla terapii jest to ostatnie. Zabieg stosowany jest do celowanego, miejscowego wzbudzenia ciepła, bezpośrednio w zmienionej procesem chorobowym tkance. Do jego wykonania potrzebny jest specjalny aparat do ultradźwięków oraz środek przewodzący np. żel lub woda. Zabieg bardzo dobrze sprawdza się w leczeniu tendinopatii, entezopatii, ostrogi piętowej, przewlekłego zapalenia kaletek, chorób reumatycznych, czy zespołu Sudecka.

Prądy wielkiej częstotliwości również należą do tej grupy zabiegów, ich działanie polega na selektywnym oddziaływaniu na tkanki zmienione chorobowo. Obecnie najczęściej stosowana jest diatermia krótkofalowa oraz mikrofalowa. Pierwsza z nich pozwala przegrzać tkanki leżące głęboko, znajdując zastosowanie w chorobach reumatycznych, zwyrodnieniowo-wytwórczych, przykurczach oraz tendinopatiach. Diatermia mikrofalowa działa bardziej powierzchownie, stosujemy ją w zapaleniach ścięgien, mięśni, zwyrodnieniach stawów, przykurczach oraz migrenach. Ciekawym wyborem wydają się być profesjonalne aparaty do diatermii firmy BLT.

DIATERMIA – PRZECIWWSKAZANIA

Przechodząc do wykonania zabiegu zawsze musisz wykluczyć wszystkie przeciwwskazania medyczne do jego stosowania. Bezwzględnym przeciwwskazaniem do użycia ciepła są ostre
i podostre stany zapalne, także te w przebiegu chorób przewlekłych jak artrozy, dyskopatia, czy RZS. Ciepła nie używamy też przy świeżych urazach, nowotworach, zaburzeniach krążenia obwodowego, ciężkich chorobach serca i krążenia, chorobie wrzodowej, zaburzeniach czucia oraz u niemowląt. Dodatkowe przeciwwskazania dotyczące diatermii to ciąża, choroba Sudecka, zaburzenia psychiczne oraz stosowanie zabiegów u osób z rozrusznikiem serca czy metalami w tkankach.

Wszystkie wymienione sposoby działania są bardzo skuteczne, wykonując je zawsze pamiętaj o bezpieczeństwie pacjenta w trakcie zabiegu oraz dbaj o sprzęt którym pracujesz. Korzystając z tych prostych środków jesteś w stanie przynieść sobie i swojemu pacjentowi wiele korzyści, zakup więc odpowiednie akcesoria i do dzieła!

Bibliografia:

1. Straburzyński G., Straburzyńska-Lupa A., Medycyna Fizykalna, Wydanie 3, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2003.
2. Sokołowski K., Maruszewska A., Staniak D., Zastosowanie kliniczne prądów wielkiej częstotliwości, rozwój oraz przegląd stosowanych metod, Zeszyty Naukowe WSSP, 2013, Tom 17; 175-189.
3. Wałach A., Pihut M., Loster J., Charakterystyka zabiegów fizjoterapeutycznych stosowanych w leczeniu pacjentów z zaburzeniami czynnościowymi narządu żucia, Protetyka Stomatologiczna, 2006; 4: 274-281.
4. Lizis P., Husar R., Ocena działania przeciwbólowego ultradźwięków u osób z ostrogą piętową, Fizjoterapia Kwartalnik Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii, 2012; 20: 4: 27-31.