Jak nie być postrzeloną antylopą – zrozum i wylecz tendinopatię ścięgna Achillesa

Tendinopatia ścięgna Achillesa

Zerwanie ścięgna Achillesa jest kontuzją wykluczającą człowieka z normalnego funkcjonowania. W czasach, kiedy musieliśmy jeszcze ganiać z włócznią za mamutami – tak poważne uszkodzenie tej struktury mogłoby zadecydować o losach przetrwania poszkodowanego oraz jego rodziny. Tak jak człowiek z zerwanym ścięgnem piętowym jest bez szans w walce z mamutem – tak zraniona antylopa nie ma szans z rozpędzonym lampartem. Pomimo, że w dzisiejszych czasach pożywienie możemy dostać w każdym sklepie, a biegamy raczej rekreacyjnie – kontuzje ścięgna Achillesa są częste. Istnieją dwa rodzaje okoliczności, które mogą spowodować tę kontuzję. Ostry uraz (np. upadek z wysokości, przecięcie struktury) to przypadki gdzie nie ma dyskusji. Achilles był i się zmył – trzeba operować. Drugą sytuacją jest wkurzenie ścięgna do tego stopnia, że dłużej już nie może i po prostu rezygnuje. Trzaska drzwiami i wychodzi! Tu sytuacja jest nieco inna, bo na taki moment trzeba sobie zasłużyć i wybitnie ignorować sygnały, które organizm wysyłał wcześniej. Dużo wcześniej. Jednym z takich sygnałów jest tendinopatia ścięgna Achillesa – to stan patologiczny, który pojawia się na skutek długotrwałego, nieprawidłowego obciążania tej struktury. Zastanówmy się, zatem jak odpowiedzieć na takie wołanie o pomoc i jak słuchać ciała, żeby rozwiązać problem i zapobiec procesowi rozwodowemu ze stopą.

Utykanie to dar od ciała

Najpierw zadajmy pytanie. Czym jest tendinopatia? To schorzenie przewlekłe, ale dlaczego występuje? Warto spojrzeć na ten stan, jako na coś pozytywnego. Rozważmy tendinopatię, jako coś w rodzaju sygnału ostrzegawczego – jest źle, ale może być gorzej – uważaj! Ciało ludzkie potrafi w bardzo zaawansowany sposób zabezpieczać swoje tkanki zanim dojdzie do poważnego urazu – pierwotnie grożącego śmiercią. Wysyła szereg sygnałów takich jak:

• ból i tkliwość ścięgna, zwłaszcza rano lub po wysiłku,
• ograniczony zakres ruchomości stawu skokowego,
• obrzęk, zgrubienie na przebiegu ścięgna,
• krepitacje w obrębie przyczepu,
• czasem ocieplenie skóry w obrębie zmienionych chorobowo miejsc.

I wszystko po to żeby dać znać – coś jest nie tak! Zajmij się tym!

Co się dzieje w środku ścięgna, że zaczyna boleć i daje tak wyraźne objawy?

Badania histologiczne wykazały, że w nadużywanym ścięgnie dochodzi do chronicznego niedokrwienia podczas rozciągania ścięgna, wzrasta ilość wolnych rodników tlenowych dochodzi do przegrzania ścięgna oraz wzmożonej apoptozy tenocytów (komórek ścięgna). Pobudzona jest również produkcja cytokin i prostaglandyn – wzmagających stan zapalny. Ścięgno z błyszczącego, lśniąco białego koloru zmienia się w amorficzną, pogrubiałą strukturę o kolorze szarobrązowym. Charakterystyczną cechą jest również neowaskularyzacja (wzrastanie nowych naczyń krwionośnych), – która może odpowiadać za wzmożone odczuwanie bólu.

Dlaczego ja? Czyli przyczyny zerwania ścięgna Achillesa

Ale ja nie chcę brzydkiego ścięgna – chcę ładne ścięgna mieć! Jasna sprawa. Zastanówmy się w takim razie, dlaczego struktura o tak ogromnej wytrzymałości (jest w stanie 12, 5-krotnie ciężar ciała!!!) ulega stopniowej destrukcji. Jako główną przyczynę nauka rozpatruje nagromadzenie mikrourazów ścięgna na skutek jego nadmiernego przeciążenia. Dochodzić do nich może przez:

• nadmierną pronację stopy (pomyśl o zaniedbanej rehabilitacji po skręceniu stawu skokowego),
• otyłość,
• płaskostopie,
• zbyt intensywny trening w stosunku do stopnia wytrenowania ciała,
• niewydolność mięśnia płaszczkowatego (najbardziej zaangażowanego w ruch podczas biegu i
  chodu).

Cierpliwie, do celu:

Podejmijmy się próby zgaszenia czerwonego światła, które wysyła nam nasze ciało. Nauka
proponuje kilka możliwych rozwiązań:

• rehabilitacja – mająca na celu wyeliminowanie bólu, przywrócenie funkcji ścięgna oraz
  profilaktykę występowania kolejnych urazów. Proponowanymi rozwiązaniami mogą być:
  • ćwiczenia ekscentryczne mięśni podudzia (protokół Alfredsona) – mające na celu przebudowę włókien ścięgna i wzbudzenie procesów naprawczych,
  • ćwiczenia proprioceptywne stawu skokowego,
  • ćwiczenia prawidłowego chodu w pozycji neutralnej stopy,
  • suche igłowanie ścięgna oraz punktów spustowych towarzyszących kontuzji,
  • terapia manualna skupiona na odbudowie zakresu ruchomości stawu skokowego oraz stawów stopy oraz techniki tkanek miękkich podudzia i stopy,
  • fizykoterapia,

Przykładowe ćwiczenie rolowania ścięgna Achillesa: 

• leczenie czynnikami wzrostu:
  • IGF-1 (insulinopodobny czynnik wzrostu 1,
  • TGF-β1 (transformujący czynnik wzrostu β1),
  • PDGF (płytkopochodny czynnik wzrostu),
  • ostrzykiwanie osoczem bogato płytkowym, komórkami macierzystymi,
  • leczenie chirurgiczne (stosowane, jako rozwiązanie ostatecznie, kiedy przynajmniej 6
    miesięcy terapii zachowawczej nie daje rezultatu).

Podsumowując mogę zaproponować, aby tendinopatię ścięgna Achillesa rozpatrywać, jako problem całego organizmu i sygnał ostrzegawczy – a nie, jako osobną jednostkę chorobową. Istnieje szereg przyczyn, które mogą decydować o występowaniu objawów charakterystycznych dla tego problemu oraz szereg metod leczniczych, bardzo skutecznych w wykonywaniu swojego zadania. Podstawą w terapii tendinopatii jest cierpliwość i systematyczność, zarówno pacjenta jak i terapeuty, która pozwoli na powrót do zdrowia i zapobiegnie ponownemu stanięciu w roli „zranionej antylopy”.

Bibliografia:

1. Alfredson, H., and J Cook. “A Treatment Algorithm for Managing AchillesTendinopathy: New Treatment Options.” British Journal of Sports Medicine, vol. 41, no. 4, 2007
2. Dakin, Stephanie Georgina, et al. “Chronic Inflammation Is a Feature of Achilles Tendinopathy and Rupture.” British Journal of Sports Medicine, 2017
3. Dr hab. Med. Targońska-Stępniak M, dr n. med. Stępniak C., prof. dr hab. med. Majdan M. „Tendinopatie” Medycyna po dyplomie 2012.
4. Li, Hong-Yun, and Ying-Hui Hua. “Achilles Tendinopathy: Current Concepts about the Basic Science and Clinical Treatments.” BioMed Research International, vol. 2016, 2016.