Dyskopatia i jej profilaktyka w świetle najnowszych badań

Profilaktyka dyskopatii w świetle najnowszych badań 

Bóle dolnego odcinka kręgosłupa (Low Back Pain – LBP) to problem występujący u 60-90% społeczeństwa, w tym u ok. 91% osób występują przepukliny krążka międzykręgowego. Podstawowymi czynnikami wywołującymi bóle pleców są: ciężka fizyczna praca, powtarzanie ciągle tych samych wzorców ruchu oraz utrzymywanie statycznych pozycji ciała.

Anatomia krążka międzykręgowego

Przyjrzyjmy się bliżej budowie krążka międzykręgowego (IVD – intervertebral disc). Dysk to struktura składająca się z dwóch części:

• Pierścienia włóknistego, czyli struktury włóknisto – chrzęstnej zbudowanej z kolagenu typu I i II. Dzięki splecionym włóknom, utrzymuje jądro miażdżyste wewnątrz krążka i bardzo mocno spaja 2 sąsiadujące trzony kręgów.
• Jądra miażdżystego, galaretowatej substancji złożonej w 80% z wody, mukopolisacharydów, włókien kolagenowych oraz komórek tkanki łącznej. Odpowiada za absorpcję obciążeń i przeniesienie ich na otaczający go pierścień włóknisty.

Odżywienie krążka międzykręgowego IVD 

Analizując budowę krążka międzykręgowego, należy zwrócić uwagę na brak naczyń i wyjątkowy sposób odżywiania tej struktury. Powierzchnia trzonu kręgu pokryta jest chrząstką szklistą, pod nią natomiast znajduje się kluczowa dla krążka struktura, czyli blaszka graniczna. Posiada ona bardzo silnie rozbudowaną sieć naczyń, odpowiadającą za jego odżywienie. Pozwala na to zjawisko dyfuzji, czyli przemieszczania się płynów pomiędzy trzonami kręgów, a znajdującym się między nimi dyskiem. Podczas kompresji krążka, płyn znajdujący się wewnątrz, przemieszcza się w kierunku trzonów – do przestrzeni szpiku kostnego. Tam pobiera potrzebne mu substancje, by w trakcie dekompresji krążek mógł zaabsorbować wzbogacony płyn. Pozwala to zrozumieć, jak ważne dla zdrowia kręgosłupa, jest jego właściwe obciążenie. Bardzo często jednak, nie zdając sobie sprawy z konsekwencji, nie dostarczamy mu właściwych bodźców, lub wręcz przeciwnie – przeciążamy zaraz po wyjściu z pracy, gdy jest osłabiony po całym dniu bezruchu.

Degeneracja krążka międzykręgowego 

Proces naturalnego zwyrodnienia krążka międzykręgowego zachodzi z wiekiem, a złe obciążanie tylko go pogłębia. Początkowo zmniejsza się jego uwodnienie, co prowadzi do obniżenia wysokości oraz rozluźnienia pierścienia włóknistego. Osłabienie stabilności segmentu kręgosłupa, połączone z oddziaływaniem niekorzystnych sił, prowadzi do spadku elastyczności. Konsekwencją takiej sytuacji może być pęknięcie części pierścienia włóknistego i przemieszczenie się zawartego wewnątrz jądra miażdżystego – w kierunku uszkodzenia, jest to tak zwana przepuklina krążka.

Bieganie w profilaktyce dyskopatii

Wiemy już, że odżywienie krążka międzykręgowego to klucz do zachowania jego właściwości. Najnowsze badania pokazują, że dysk podobnie jak mięśnie i kości można wzmacniać. Okazuje się, że u osób regularnie biegających poprawia się uwodnienie oraz skład krążka międzykręgowego. Prowadzi to do lepszego odżywienia i wzmocnienia jego struktury, głównie w dolnych kręgach lędźwiowych, czyli tam gdzie degeneracja zachodzi najszybciej. Zmiany w budowie zanotowano w obrębie całego dysku, jednak to jądro miażdżyste uległo największym zmianom.

Analiza tempa biegu pokazała, że wolny bieg lub chód ze średnią prędkością ok. 7 km/h stwarzają najkorzystniejsze warunki dla dysku. Zbyt wolny chód nie będzie dobrze nawadniał krążka, z kolei skoki i szybki bieg wręcz przeciwnie – mogą uszkodzić dysk i blaszkę graniczną. Optymalnym dystansem wydaje się być 20-40 km tygodniowo, jednak najważniejsza jest odpowiednia prędkość biegu.

Biegając, nie zapominaj o właściwym przygotowaniu, odpowiedniej rozgrzewce przed treningiem, rolowaniu rollerem do masażu lub piłeczką do masażu – po biegu – pozwolą ci uchronić się przed kontuzjami. Profilaktycznie, warto zainwestować również w odpowiednie maści na urazy i kontuzje, które nawet profesjonalnym sportowcom mogą się przydać!

Zawsze staraj się pamiętać o edukacji i profilaktyce swoich pacjentów, dobieraj indywidualny plan treningowy, a Twoje zaangażowanie na pewno zostanie docenione. 

Bibliografia:

1. Schunke M. i wsp., Prometeusz Atlas Anatomii Człowieka, Tom I Anatomia ogólna i układ mięśniowo-szkieletowy, Wydawnictwo MedPharm Polska, Wrocław 2009
2. Chaitow L., Fritz S., Masaż leczniczy, Bóle dolnego odcinka kręgosłupa i miednicy, Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2009
3. Kapandji A.I., Anatomia funkcjonalna stawów, Tom 3 Kręgosłup i głowa, Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2014
4. Radło P. i wsp., Polskie mianownictwo choroby dyskowej lędźwiowego odcinka kręgosłupa, Przegląd lekarski 2014; 71: 394-399