Mięsień płaszczkowaty – jego rola i propozycje terapii

Zadbaj o swoje drugie serce – rola i propozycje terapii mięśnia płaszczkowatego

Mięsień płaszczkowaty jest jedną z bardziej niedocenianych struktur naszego ciała. Jego położenie i funkcja jest źródłem wielu dolegliwości płynących z kończyn dolnych. Kiedy jest odpowiednio wytrenowany i elastyczny – jest w stanie wzorowo spełniać swoją rolę, która jest zaskakująco odpowiedzialna.

Jaką funkcję pełni mięsień płaszczkowaty?

Aby zastanowić się nad ewentualnymi problemami, których można doznać nie dbając właściwie o stan mięśnia płaszczkowatego, najpierw przyjrzyjmy się funkcji tej struktury. Po pierwsze pełni on funkcję ruchową polegającą na:

• umożliwianiu zgięcia podeszwowego stopy,
• stabilizacji kości piszczelowej względem stawu skokowego.

Badania wykazują, że jego siła jest szczególnie ważna w dyscyplinach sportowych, których ważną częścią jest bieganie. Ze względu na dużą zawartość włókien wolnokurczliwych – jest podstawą funkcjonowania biegaczy długodystansowych, chodziarzy czy tancerzy. Badania wykazują, że jego napięcie i wykorzystanie rośnie kilkunastokrotnie podczas biegu! Biorąc pod uwagę, że wraz z mięśniem brzuchatym łydki tworzą razem tzw. mięsień trójgłowy łydki i ścięgno Achillesa – jest on ważnym punktem w powstawaniu i leczeniu wielu problemów kończyny dolnej.

Mięsień płaszczkowaty łydki pełni jednak jeszcze jedną rolę, która jest kluczowa dla funkcjonowania całego organizmu. Ze względu na swoje bogate unaczynienie – nazywany jest „drugim sercem człowieka”. Kurcząc się – wywołuje efekt pompy mięśniowej, umożliwiając przedostawanie się krwi żylnej z kończyn dolnych wyżej. Przy odpowiedniej pracy zastawek żylnych – kondycja mięśnia płaszczkowatego jest kluczowa w zapobieganiu schorzeń kończyn dolnych o podłożu naczyniowym.

Ból mięśnia płaszczkowatego – co może go wywoływać?

Jak widać, anatomia i funkcja tej struktury przyczyniają się do prawidłowego przemieszczania się i krążenia krwi, które są kluczami do normalnego funkcjonowania. Problemy z jego działaniem mogą przyczynić się do powstawania ciężkich objawów bólowych oraz poważnych konsekwencji dla ogólnego zdrowia człowieka. Jakie czynności obciążają go najbardziej i wywołują jego dysfunkcje, kiedy jest on zbyt słaby? Oto kilka z nich:

• bieganie, wspinaczka,
• regularne noszenie butów ze sztywną podeszwą (np. eleganckich, garniturowych),
• regularne noszenie butów na obcasach,
• chodzenie po śliskich powierzchniach (np. po brzegu basenu, po lodzie),
• spanie na brzuchu ze stopami utwierdzonymi w zgięciu podeszwowym,
• noszenie zbyt ciasnych skarpet, stabilizatorów stawu skokowego.

Ból łydki i konsekwencje dla zdrowia

W przypadku zbyt dużego lub nieprawidłowego obciążania, mięsień płaszczkowaty reaguje zwiększonym napięciem i zaburzeniem elastyczności, co skutkuje w pierwszej kolejności uczuciem sztywności oraz lekkim bólem łydki. Kiedy przegapiony zostanie moment, w którym jest jeszcze czas na ratowanie sytuacji – oprócz pogłębiającego się napięcia łydki może dojść do powstania aktywnych mięśniowo-powięziowych punktów spustowych, które są bezpośrednią przyczyną bólu oraz wg niektórych źródeł, zastojów żylnych w podudziach. Napięte punkty mięśnia płaszczkowatego mogą rzutować na inne struktury i objawiać się:

• bólem stawu krzyżowo-biodrowego,
• bólem pięty i tylno-przyśrodkowego przedziału podudzia i kolana,
• bólem podeszwy stopy,
• tendinopiatią ścięgna Achillesa, ostrogą piętową,
• zespołem niespokojnych nóg,
• żylakami kończyn dolnych,
• w wyjątkowych przypadkach – nagłą zakrzepicą żylną (powstającą np. w przypadku długiej podróży).

Dlaczego więc – często w treningu sportowym czy w szarej rzeczywistości jest on tak zaniedbywany? To pytanie pozostaje bez odpowiedzi…

Zadbaj o swoje drugie serce!

Leczenie mięśnia płaszczkowatego nie powinno skupiać się wyłącznie na jego kondycji. Warto spojrzeć na problem nieco szerzej i dowiedzieć się, co może być przyczyną takiej sytuacji. Skutecznymi metodami walki ze wzmożonym napięciem mięśnia płaszczkowatego będą:

• suche igłowanie – zdecydowanie nr 1 w terapii punktów spustowych,
• kinesiotaping,
• ćwiczenia z użyciem rollera,
• ćwiczenia wzmacniające (wspięcia na palce przy ugiętych kolanach, wspięcia na palce siedząc z obciążeniem),
• ćwiczenia przeciwzakrzepowe w trakcie długiego siedzenia (krążenia stóp, wspięcia na palce bez obciążenia, przebieranie nogami),
• wkładki ortopedyczne (szczególnie ważne u sportowców czy dorosłych z płaskostopiem).

Ze względu na ogromną rolę mięśnia płaszczkowatego w codziennym funkcjonowaniu warto zwrócić uwagę na jego stan przy leczeniu każdej dolegliwości kończyny dolnej i nie pozwolić, aby struktura o tak bogatych właściwościach, nie uzyskała wymaganej troski.

Bilbiografia:

1. Dorn, T. W., et al. “Muscular Strategy Shift in Human Running: Dependence of Running Speed on Hip and Ankle Muscle Performance.” Journal of Experimental Biology, vol. 215, no. 11, 2012, pp. 1944–1956., doi:10.1242/jeb.064527.
2. Heidi Tanno-Rast „Mięśniowo-powięziowe punkty spustowe. Diagnostyka, terapia, działanie” Wyd Edra Urban & Partner 2014
3. Janet G. Travell, David G. Simons “Travell & Simons’ Myofascial Pain and Dysfunction: The Trigger Point Manual” wyd. LWW 1998