U fizjoterapeuty po porodzie

Jak często słyszycie od młodych mam: „moje ciało po porodzie zmieniło się i nie potrafię wrócić do pełnej sprawności?”. Warto przyjrzeć się zmianom, jakie zachodzą w ciele kobiety, bo nie dość, że to fascynująca obserwacja, to zdecydowanie warto również wiedzieć jak pomóc osiągnąć pełną sprawność po urodzeniu dziecka. Zazwyczaj młode mamy nie myślą o sobie i zwracają się po pomoc do fizjoterapeuty, kiedy pojawia się ból lub dolegliwości, które nie pozwalają normalnie funkcjonować. Warto namawiać kobiety, aby wnikliwie śledziły zmiany w swoim ciele, bo dzięki temu nie przegapią momentu, kiedy może być za późno na pomoc, albo będzie ona trudniejsza niż chwilę wcześniej.

Mięśnie i powięzi po porodzie

Ciało i narodziny dziecka na długi czas zmieniają cały układ mięśniowo – powięziowy kobiety. Zwiększenie objętości jamy miednicy wywołuje ogromny wpływ napięcia narządów położonych nad przeponą, a jednocześnie wzrasta ucisk w kierunku kości krzyżowej i po bokach, po obu stronach ciała. Pod wpływem zmian hormonalnych, postępujących wraz z rozwojem ciąży, zmniejsza się siła napięcia więzadeł, która pozostaje zmniejszona jeszcze kilka miesięcy po porodzie, co w następstwie skutkuje długotrwałymi zmianami w układzie stawowym.

Zmiany dotyczą również kończyn dolnych, gdyż dla zrównoważenia wzrastającej wagi dziecka zwiększa się tonus mięśni tylnej części nogi, zwłaszcza mięśnia brzuchatego łydki i mięśnia płaszczkowatego. Ponieważ zmiany w napięciu i pracy mięśni trwają kilka miesięcy, reagować będą na nie również warstwy powięzi.

O zmianach w jamie brzusznej

Zmiana położenia narządów w jamie brzusznej i miednicy podczas ciąży możliwa jest tylko dzięki zmianom otrzewnej – jej powierzchnia zwiększa się w stosunku do stanu wyjściowego o dwa metry kwadratowe. Tylko część warstw otrzewnej, zbędnych po ciąży, zanika samoistnie.

Charakterystyczne dla przebiegu zmian zachodzących w czasie ciąży jest to, że oddziaływują zarówno na duże warstwy systemu mięśniowo-szkieletowego, jak i na wymagające precyzji drobne unieruchomienia. W przypadku pierwszej ciąży możliwe jest to, że wzrastające oddziaływanie sił w obrębie jamy brzusznej i miednicy zlikwiduje istniejące zablokowania. Ciąża to naturalny proces zmian o dużym potencjale w zakresie korekcji narządów wewnętrznych i układu mięśniowo-powięziowego.

Konieczne jest, również to aby po porodzie zadziałać na ciało odpowiednimi technikami manualnymi. Organizm kobiety ma za sobą proces głębokich zmian i wiele warstw tkanek znajduje się w procesie obniżonego napięcia. Należy więc ostrożnie badań i leczyć małe, lokalne ograniczenia ruchowe, ale również stosować techniki globalnie działające na ciało, aby naturalne procesy regeneracyjne mogły przebiegać bez zakłóceń.

Rozejście mięśnia prostego brzucha – Katy Bowman

Na pierwszy ogień

Mało która kobieta po porodzie zwraca uwagę na swoje nogi, które przecież całą ciążę wykonywały ogromną pracę. Napięte mięśnie i powięzi sprawiają, że pojawia się ból, a ten może prowadzić do dalszych kontuzji. Skuteczna w leczeniu skróconych mięśni i powięzi w obszarze podudzia i uda technika manualna polegająca na ucisku i rozciąganiu tkanek. Ślizg musi być wykonywany powoli, a intensywność kontaktu nogi pacjentki z dłońmi terapeuty nie może się zmieniać podczas całej sekwencji ruchu. Należy utrzymywać intensywny kontakt z powięzią i upewnić się, że nacisk rzeczywiście dociera do warstw powięzi między brzuścami mięśni.

Ćwiczenia po ciąży – jak to wygląda?

Po ciąży koniecznie należy się przyjrzeć powięzi mięśnia poprzecznego brzucha i relacji przestrzennych między strukturami wewnątrzotrzewnowymi i zaotrzewnowymi. W związku z tym, że w czasie ciąży ruch przepony jest ograniczony, w jej górnej części  może dochodzić do zmian w stawach od niego zależnych.

W takich przypadkach zaleca się, aby przed zastosowaniem technik w obrębie miednicy i jamy brzusznej upewnić się, że nie ma żadnych restrykcji stawowych w obszarze klatki piersiowej. Szczególnej uwagi wymagają tutaj stawy żebrowo-kręgosłupowe i mostkowo-obojczykowe. Duże zmiany powstające w czasie ciąży nie zaznaczają się w muskulaturze, ale w układzie mięśniowo-powięziowym. Schematycznie prowadzony trening mięśni brzucha może prowadzić do tego, że wciąż powiększona powierzchnia otrzewnej jeszcze bardziej zwiększy swoją objętość lub dojdzie do nadmiernego rozciągnięcia więzadeł narządów wewnętrznych. Wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie zaleca się dopiero wtedy, kiedy warstwy więzadłowe i membranowe miednicy i jamy brzusznej odzyskają swój normalny stan, a jest on osiągany mniej więcej trzy miesiące po porodzie. Trening rozbudowujący poszczególne grupy mięśni powinien uwzględniać napięcie innych grup mięśni i powinien zostać z nimi skoordynowany.

Celebrytki i ćwiczenia po porodzie

Nie do końca wierzę w zdrowie trenerek fitness i celebrytek, które urodziły dzieci i dwa miesiące po porodzie pokazują się w bikini, jakby nic się nie zmieniło. Owszem, ich organizmy inaczej funkcjonowały na co dzień niż ciało przeciętnej kobiety, niemniej priorytetem staje się tu przyjrzenie się sobie i nie dążenie za wszelką cenę do ideału, za którym ślepo podąża wiele kobiet. Każda potrzebuje indywidualnego podejścia do swojego organizmu i to powinno być podstawą do układania treningów.

Fakty są takie, że niewiele kobiet mówi i przyznaje się do swoich dolegliwości. Nietrzymanie moczu, ból związany z blizną po cesarskim cięciu, rozejście mięśnia prostego brzucha (kresa biała), problemy z  lędźwiowym, piersiowym i szyjnym odcinkiem kręgosłupa, zespół cieśni nadgarstka czy łokieć tenisisty to schorzenia, na które cierpi wiele kobiet, nie mając pojęcia, gdzie i kiedy sięgnąć po pomoc. Istotne jest to, aby mówić, że ciało kobiety nie jest na wieki, że zdrowa mama to zdrowe dziecko, które wymaga przecież naprawdę ogromnej uwagi i siły fizycznej. Sama jestem mamą dwójki dzieci i wiem, jak ciąża potrafi spustoszyć organizm, tylko ja na szczęście mam świadomość i wiem, jak sobie pomóc.

Świetna książka: L.Chaitow, J. DeLany „Manualna terapia mięśniowo-powięziowa, przypadki kliniczne”, wyd. Elsevier 2009 r.