Dieta jako element leczenia Zespołu Jelita Nadwrażliwego cz.I

Zespół jelita nadwrażliwego (ZJN) to obecnie jedna z najczęstszych diagnoz. Szacuje się, ze około 10% populacji Europy cierpi na dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Diagnostyka ZJN jest trudna, ponieważ nie ma badań w kierunku ZJN – na podstawie całej gamy badań po kolei wyklucza się inne schorzenia. Jeżeli po wykonaniu pełnej diagnostyki i wykluczeniu innych schorzeń jak celiakia, alergie pokarmowe czy problemy z tarczycą nadal nie mamy odpowiedzi co powoduje nasze złe samopoczucie to możemy podejrzewać ZJN. Najczęstsze objawy to: ból brzucha oraz zmiana rytmu wypróżnień (biegunki, zaparcia). Najważniejszym czynnikiem powodującym rozwój ZJN jest niewłaściwe żywienie.

Typy ZJN:

1. ZJN z zaparciami;
2. ZJN z biegunkami;
3. ZJN typ mieszany;
4. ZJN typ nieokreślony;

Ogólne zalecenia żywieniowe przy ZJN

1. Regularne nawadnianie – niezależnie od typu ZJN należy pamiętać o piciu płynów (woda, napary ziołowe czy słabe napary herbaciane). Pić należy cały dzień – często, w niewielkich ilościach. Odradza się picie w czasie posiłków – tylko godzinę przed lub godzinę po posiłkach można popijać płyny.
2. Regularne posiłki – staramy się jeść w równych odstępach czasu (co 3-4 godziny) nie doprowadzając organizmu do nadmiernego wygłodzenia.
3. Nie objadamy się – wielkość posiłków powinna zostawiać poczucie lekkiego niedosytu a nie przekarmienia.
4. Posiłki świeżo przygotowywane – czyli posiłki domowe bez dodatku niepotrzebnych polepszaczy smaku czy konserwantów.
5. Lekka kuchnia – ograniczamy smażenie na rzecz gotowania na parze czy pieczenia.
6. Lekkostrawne posiłki – ograniczamy spożywanie tłuszczów, zwłaszcza zwierzęcych.
7. Ograniczamy spożywanie produktów wzdymających typu: czosnek, cebula, kapusta.
8. Ograniczamy lub całkowicie eliminujemy picie kawy oraz mocnej czarnej herbaty.
9. Wykluczenie cukrów w każdej postaci z diety.
10. W przypadku pacjentów u których podejrzewamy nietolerancję/alergię pokarmową warto wykluczyć produkty/grupy produktów co do których zachodzi podejrzenie że nasilają objawy ZJN. Pomocnym rozwiązaniem jest prowadzenie dzienniczka w którym zapisujemy posiłki oraz samopoczucie po posiłku – analiza takich zapisków stanowi podpowiedź przy układaniu diety dla danego pacjenta.

Zalecenia żywieniowe w ZJN z zaparciami

1. Nawadnianie – woda, napary ziołowe, słaba herbata (mocna herbata może nasilać jeszcze zaparcia), soki warzywne i owocowe w niewielkich ilościach – najlepiej świeżo wyciskane (bez dodatków typu cukier czy aromaty);
2. Pełnoziarniste produkty – gruboziarniste kasze (bez kaszy manny i kuskusu), makarony pełnoziarniste, płatki owsiane, pieczywo razowe (na zakwasie , bez zbędnych dodatków), otręby, płatki, muesli (najlepiej przygotowane samodzielnie – bez słodkich dodatków), mąki pełnoziarniste (przemiał od 1850 ), ryż (z wyłączeniem zwykłego ryżu białego);
3. Warzywa i owoce – praktycznie bez ograniczeń poza : gotowaną marchewką, bananami, jagodami (mają działanie zapierające);
4. Nabiał – jogurty (naturalne), kefir, maślanka, twaróg (chudy);
5. Tłuszcze roślinne;
6. Chude mięso, ryby (zwłaszcza morskie), jajka;
7. Nasiona roślin strączkowych – prawidłowo przygotowywane nie powinny działać wzdymająco (zawsze namaczamy na 12h zmieniając kilkukrotnie wodę, ja dodaję do gotowania mieszankę ziół „dla wegetarian” która zawiera zioła niwelujące działanie wzdymające). Na początek warto próbować jeść niewielkie porcje i z czasem je zwiększać;
8. Przygotowujemy posiłki w sposób lekki, czyli zastępujemy smażenie gotowaniem na parze i pieczeniem;
9. Wykluczamy z diety produkty tłuste: tłuste mięso (wieprzowina) , tłuste wędliny, smalec, majonez, tłuste sery (w tym sery żółte);
10. Do diety warto włączyć produkty zawierające błonnik pokarmowy: picie świeżo mielonego nasienia lnianego czy nasion babki płesznik.

Zalecenia żywieniowe w ZJN z biegunkami

1. Nawadnianie – woda, napary ziołowe, soki warzywne, słaba herbata;
2. Produkty zbożowe – pieczywo pszenne (ewentualnie graham lub pieczywo mieszane – w zależności od preferencji pacjenta), biały ryż, kasza manna, kuskus, makaron pszenny, płatki owsiane, wafle ryżowe;
3. Warzywa – marchew (gotowana lub tarta), ziemniaki, pietruszka (zwłaszcza natka jest świetnym źródłem żelaza), dynia ,sałaty, cukinia, seler (w tym również naciowy), szpinak, jarmuż, buraki (gotowane lub pieczone), fasolka szparagowa. Należy uważać z kapustą (w tym kiszoną), brukselką, papryką, kalarepą, cebulą, czosnkiem, kalafiorem, brokułem;
4. Owoce – przede wszystkim dojrzałe banany (mają działanie zapierające), jabłka (duszone), gruszki (gruszki), morele, brzoskwinie, jagody. Należy ostrożnie spożywać owoce suszone – w zależności od tolerancji pacjenta (można sprawdzić na podstawie dzienniczka dotyczącego spożywanych produktów);
5. Nabiał – jogurt (naturalny), maślanka, kefir (jeśli pacjent preferuje), twaróg chudy;
6. Mięso, ryby, jajka – drób, wołowina, cielęcina, jajka na miękko lub gotowane na parze;
7. Tłuszcze roślinne;
8. Orzechy;
9. Wykluczamy z diety produkty tłuste : tłuste mięso (wieprzowina) , tłuste wędliny, smalec, majonez, tłuste sery  (w tym sery żółte i topione);

Więcej materiałów:

• http://www.czytelniamedyczna.pl/5923,wplyw-spozywania-platkow-owsianych-na-organizm-czlowieka.html
• http://www.czytelniamedyczna.pl/5149,probiotyki-w-profilaktyce-i-wspomaganiu-leczenia-wybranych-schorzen-proktologicz.html
• http://www.czytelniamedyczna.pl/1415,rola-diety-w-leczeniu-zespolu-jelita-drazliwego.html
• http://www.czytelniamedyczna.pl/4915,zioolecznictwo-i-zalecenia-zywieniowe-wedug-w-hildegardy-z-bingen-cz-ii.html
• „Jelito drażliwe. Leczenie dietą” Hanna Stolińska – Fiedorowicz; Wydawnictwo Zwierciadło Sp. Z o.o., Warszawa 2018