Czy TENS ma SENS?

Fizjoterapia to dziedzina nieustannie rozwijająca się i aktualnie przeżywająca swoje złote lata. Powstaje wiele nowych nowatorskich metod i urządzeń leczniczych, które oferują coraz więcej możliwości leczenia pacjenta. Duża część specjalistów traktuje fizykoterapię jako uzupełnienie zabiegów manualnych i kinezyterapii. Niektórzy z nich zajmują się wyłącznie terapią fizykalną twierdząc, że jest ona najlepszym rozwiązaniem na wiele dolegliwości.

Jednym z najbardziej popularnych zabiegów fizykalnych jest elektroterapia wykorzystująca prąd w celach leczniczych. W zależności od jego natężenia, rodzaju i kierunku przepływu może on mieć wiele funkcji i stymulować ciało pacjenta na wiele sposobów. W leczeniu bólu bardzo często stosuje się prądy TENS (ang. Transcutaneous electrical nerve stimulation). Czy są to zabiegi skuteczne? U kogo powinno wykorzystywać się prądy TENS i czy w ogóle?

Czy TENS ma SENS?

Prądy TENS są metodą stymulacji elektrycznej, która ma na celu wyłącznie działanie przeciwbólowe. W rehabilitacji stosowanie tego typu zabiegu zdarza się bardzo często, lecz czy na pewno wiemy, jak on działa? 

Z perspektywy fizjologii, mechanizm działania jest bardzo prosty i w tej prostocie niemal genialny. Stymulacja prądem neuronów czuciowych to zastosowanie w praktyce teorii bramki kontrolnej Melzack’a i Wall’a. Przez aktywację włókien czuciowych Aβ (odpowiedzialnych m.in. za czucie dotyku) jesteśmy w stanie “przykryć” informację z włókien C (odpowiedzialnych za przewodnictwo bólu).

Niektóre badania wykazują, że stymulacja elektryczna układu nerwowego przyczynia się do aktywacji układu opioidowego i wspomaga naturalne wydzielanie endogennych peptydów opioidowych  (met-enkefaliny oraz leu-enkefaliny) działających na te same receptory co morfina. Dzięki tym mechanizmom prądy TENS mają możliwość realnego zmniejszania dolegliwości bólowych u pacjenta.

Wady i zalety metody TENS

Jak każda metoda terapeutyczna TENS ma swoje wady i zalety. Do głównych plusów tego zabiegu możemy zaliczyć fakt, że jest dużo mniej inwazyjny i obarczony mniejszą ilością skutków ubocznych niż farmakoterapia. Jest to również zabieg działający szybko, ponieważ efekt zabiegowy powinien zostać osiągnięty już w czasie zabiegu i być odczuwalny od razu po nim. Głównym minusem natomiast jest fakt, że efekt znieczulający utrzymuje się maksymalnie 24 godziny, a u niektórych osób jest on odczuwalny wyłącznie w trakcie zabiegu lub kilkanaście minut po nim.

Wskazania i przeciwwskazania do zabiegu z użyciem stymulacji TENS

Ogólnie rzecz biorąc wskazaniem do stosowania zabiegów TENS jest ból. Zarówno ten ostry, jak i przewlekły – spowodowany patologią, zabiegiem chirurgicznym, urazem czy przeciążeniami. Lista wskazań jest bardzo długa, dlatego warto bardziej skupić się na tym, kiedy zabiegu nie wykonywać.

Głównie przeciwwskazania obejmują:

• obecność rozrusznika serca,
• zmiany nowotworowe,
• choroby kardiologiczne (np. arytmia),
• choroby neurologiczne (udar, epilepsja),
• obecność metalowych implantów w obrębie kręgosłupa.

Wiele badań naukowych wskazuje na to, że TENS jest zabiegiem bardzo bezpiecznym w ciąży i podczas porodu. Dowody wskazują na zupełny brak wpływu stymulacji elektrycznej na matkę i dziecko – wiele organizacji zdrowotnych na całym świecie traktuje ten zabieg jako metodę bezpieczną do stosowania w ciąży. Z praktyki jednak wynika, że istnieje możliwość narażenia dziecka i matki na powikłania (np. w postaci poronienia, obniżonego napięcia mięśniowego dziecka po urodzeniu). Dlatego stymulację TENS należy mocno rozważyć przed podjęciem terapii w ciąży i zastanowić się, czy kinezyterapia lub terapia manualna nie będą bardziej efektywnymi formami terapii dla młodej mamy cierpiącej na ból kręgosłupa.

Czy prądy TENS to skuteczna forma leczenia? 

Podsumowując można powiedzieć, że prądy TENS są skuteczną, jednak krótkotrwałą metodą leczenia bólu. Zdecydowanie będzie bardzo dobrą formą terapii dla osób cierpiących z powodu bólu przewlekłego, seniorów, sportowców w trakcie rehabilitacji czy osób po urazach. Rynek oferuje aktualnie wiele stymulatorów domowych, dzięki którym można ratować się od bólu we własnych czterech ścianach. Należy jednak pamiętać, że jest to jedynie leczenie objawowe, które zawsze powinno zostać uzupełnione innymi metodami terapii.