Bruksizm – przyczyny i metody leczenia

Zgrzytanie zębami przez sen

Bruksizm jest schorzeniem, które wg statystyk dotyczy 8-10% dorosłej populacji. Polega na występowaniu patologicznego tarcia zębami żuchwy o zęby szczęki i objawia się głównie w nocy. Powikłania bruksizmu mogą być bardzo poważne, wliczając w to pękanie szkliwa, zmiany zapalne zębów i zębodołów, rozchwiania zębów, zmian zwyrodnieniowych w stawach skroniowo-żuchwowych. Może przyczyniać się także do powstawania silnych bólów głowy i poważnych zmian będących skutkiem nieprawidłowo funkcjonujących stawów głowy i szczęki. Osoba cierpiąca na bruksizm doświadcza niekontrolowanego zaciskania i zgrzytania zębami. Najczęściej objawy pojawiają się w nocy podczas snu. Zdarza się, że występują także w ciągu dnia.

Bruksizm i jego przyczyny

Wg niektórych źródeł, bruksizm ma podłoże psychosocjalne. Najnowsze doniesienia nie popierają tej tezy w pełni. Uważa się, że główną przyczyną tego schorzenia są parasomnie – czyli zaburzenia polegające na występowaniu w trakcie snu niepożądanych zachowań. Do tej grupy należy także lunatykowanie czy paraliż senny. Liczne badania z użyciem EEG wykazały, że osoby cierpiące na bruksizm mają bardziej niestabilny sen i częściej w trakcie snu wpadają w jego płytkie fazy. Ich sen jest czujny i niespokojny. U 87% chorych stwierdza się zaburzenia pracy stawu skroniowo – żuchwowego (TMJ), który ma kluczowe znaczenie dla ogólnego dobrostanu i równowagi ciała. Dział fizjoterapii stomatologicznej oraz chirodoncja mocno skupiają swoją uwagę na kondycji TMJ i dalece sięgającymi konsekwencjami jego dysfunkcji, które mogą przyczyniać się do powstawania wielu zespołów bólowych czy napięciowych bólów głowy.

Bruksizm – objawy 

O objawach bruksizmu pacjenci często dowiadują się bardzo późno, zwłaszcza kiedy doświadczają ich wyłącznie podczas snu. Często osobą, która jako pierwsza spostrzeże niepokojące trzaski i zgrzyty jest partner, który przez dźwięki dobiegające z ust swojego sennego towarzysza sam nie może spać. Oprócz objawów „audio”, najczęściej pojawiają się:

• ból i podwyższone napięcie mięśni twarzy,
• nadwrażliwość zębów i dziąseł na temperaturę,
• nadgryzienia języka i wewnętrznej strony polików,
• przerost mięśni żucia,
• niszczenie, pękanie zębów i szkliwa,
• „przeskakiwanie” i blokowanie stawu skroniowo-żuchwowego,
• ból zębów, skroni i głowy,
• chrapanie.

Leczenie bruksizmu 

Bruksizm może znacząco wpływać na życie pacjenta, sprawiając, że funkcjonuje on w nieustannym bólu z zaburzonym życiem społecznym i złym wypełnianiem codziennych obowiązków. Taka osoba wymaga kompleksowego leczenia polegającego na współpracy specjalistów. Metody fizjoterapeutyczne i osteopatyczne będą wielką i bardzo ważną częścią leczenia. Techniki, które można wykorzystywać przy pracy z pacjentem to m.in.:

• terapia manualna TMJ
• terapia punktów spustowych mięśni żucia, twarzy:
  • m. żwacza
  • mm. skrzydłowatych
  • m. dwubrzuścowego
    Wykonywana technikami inhibicji, Jonesa, suchego igłowania
• terapia skupiona na dolegliwościach towarzyszących (bólach głowy, kręgosłupa szyjnego, przedniego przedziału szyi, innych zespołów bólowych zlokalizowanych w całym ciele)
• ćwiczenia posturalne,
• techniki relaksacyjne, edukacja na temat ćwiczeń oddechowych.

Pierwszym krokiem w leczeniu parasomni jest wydłużenie czasu snu. Zaleceniem mogą być regularne drzemki, trwające nie dłużej niż 30 min. W cięższych przypadkach lub u osób, u których stwierdza się znaczące, towarzyszące problemy o podłożu psychologicznym dobrym torem leczenia jest wdrożenie psychoterapii lub konsultacji psychiatrycznych.

Bibliografia:

1. Fernandes G; Franco AL; Siquiera JT; Gonçalves DA; Camparis CM; Sleep bruxism increases the risk for painful temporomandibular disorder, depression and non-specific physical symptoms. J Oral Rehabil. Vol. 39, No 7, pg. 538-44, 2012.
2. Manfredini D; Cantini E; Romagnoli M; Bosco M; Prevalence of bruxism in patients with different research diagnostic criteria for temporomandibular disorders (RMC/TMD) Cranio, Vol. 21, No. 4, pg. 279-285, 2003.
3. Smardz, Joanna et al. “Correlation between Sleep Bruxism, Stress, and Depression-A Polysomnographic Study.” Journal of clinical medicine vol. 8,9 1344. 29 Aug. 2019, doi:10.3390/jcm8091344
4. Ilovar, Sasa et al. “Biofeedback for treatment of awake and sleep bruxism in adults: systematic review protocol.” Systematic reviews vol. 3 42. 2 May. 2014, doi:10.1186/2046-4053-3-42